Арқалық қалалық мешітінің бас имамы Бектұрсын Торғайбайұлы әрқашанда жаңалықтың, ізгіліктің жаршысы әрі қолдаушысы болып келеді. Оны бұрын да қызмет барысында әбден дәлелдеген еді.
Жақында шаһардағы әлеуметтік қамсыздандыру мекемесінен қалада тұратын жалғыз басты мүгедек қарттардың тізімін алды. Сөйтіп, өзі басқаратын мешіт қызметкерлері көмекке мұқтаж кісілердің үйінде болып, хал-жағдайларымен танысты.
Олардың басым көпшілігі жер үйде тұратындықтан қысқа отын әзірлеуде кездесетін қиындықтарды айтты. Сондықтан дін саласындағы бауырларымыз демалыс күндері әлгі көмекке зәру азаматтардың шаңырақтарына әдейі барып, қысқы отындарын дайындауға атсалысты.
Мұндай жанашарлықты шын жүректерімен сезінген аға-буын өкілдері қуаныштан жүздері бал-бұл жанды. Мәселен, орыс ұлтының өкілі М.Степанович шынайы алғысын білдірді.
Арақалықтық мешіт қызметкерлері алдағы уақытта да жасы келген мұндай кісілерді үнемі басты назарда ұстамақ.
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі
Баршаға мәлім, Ержан қажы Малғажыұлы Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти болғалы бері адамның жан-дүниесін байытар құнды кітаптардың ел игілігіне айналуына айрықша назар аударуда.
Оның тікелей бастамасымен республикамызға Бахрейн елінің «Құран Кәрімді қолдау» қорынан қасиетті Құран Кәрім кітабы әкелінген еді. Жуырда облыстық «Марал ишан» мешітінде өткізілген аудан және қала имамдарының басқосуында біздің өңірге осындай 1600 дана Құран тегін таратылды.
Облыстың бас имамы Асылхан қажы Түсіпбек осындай әрбір мұсылман қауымының төрінен берік орын алар дүниенің бізге жетуіне тікелей ықпалын тигізген барша азаматтарға шын жүректен шыққан шынайы лебізін білдірді.
Бағалы кітап қолдарына тиген имамдардың қуанышында шек болған жоқ. Сөйтіп, олар басқаратын мешіттердің жанындағы кітапханалар тағы да аса бағалы дүниемен толықты.
- Облысқа мұндай көлемдегі қасиетті Құранның жеткізілуі үлкен оқиға деп есептеймін. Араб тіліндегі кітап бәріміздің де білімге деген құштарлығымызды бұрынғыдан да арттыра түсті, - дейді облыстық мешіттің наиб имамы Дархан Сыздықов.
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі
Латвия ислам мәдениеті орталығы баспасөз қызметінің басшысы Роберт Климович (Robert Klimovich) өзінің сұхбатында 50 жылда осы еуропалық елінің мұсылман еліне айналатынын туралы мәлімдеді, деп Russia Today хабарлады. Ол дерегінің дәйегін елге қоныстанушы исламшылдардың келе беретіні, сонымен бірге заңға қайшы әрекеттерге бармайтыны мен ойдағыдай икемделетіндерімен түсіндірді.
Климович Латвиядағы және келуші мұсылмандардың қылмыстық ортамен еш байланысы жоқтығын да ескерте кетті. Сонымен бірге, Еуропа елдері мигранттардың ағылуына қолайлы жағдайының пайда болуына өздері себеп болғанын да айтты.
Қарасу ауданына қарасты "Қарамырза" мешітінің жұмысы жыл өткен сайын жақсарып келеді. Бұл жерде біраз уақыттан бері өз саласын жетік білетін дін қайраткері, рухани жан дүниесі бай бауырымыз Серік Салих бас имам болып қызмет атқарады.
Ол таяуда бізге көпке өнеге боларлық жағымды жаңалықты жеткізді. Оның айтуына қарағанда, жуырда аталмыш ауданның Шолақаша ауылының тұрғыны, құрылысшы, орыс ұлтының өкілі Владимир Шудегов өз еркі бойынша мешітке келіп, Ислам дінін қабылдады.
Осынау діннің адам баласы үшін алатын ерекше орнын жете түсінгендіктен болар, 35 жасар азамат бұл күндері күніне бес уақыт намаз оқуды да жалғастыруда. Әрине, оның бұл қадамы баршаға өнеге.
Мешітіміз бұл күндері нағыз имандылық ордасына айналды. Бізге демеушілік жасап жүрген кісілер де баршылық. Сондықтан оларға деген алғысымыз шексіз. Жүрегі жомарт ағайындарға алдағы уақытта да "Алланың нұры жауа берсің"деген ең ізгі тілегімді білдіргім келеді, - дейді бас имам Серік Салих бізбен болған әңгімесінде.
О.Жабайтегі
2015 жылдың 14 қазаны – мұсылманша жыл басы қасиетті мұхаррам айы!
Құрметті мұсылман бауырлар!
Мұсылман жыл санауының бастауы болған алғашқы қасиетті ай – мұхаррамға баршамызды аман-есен жеткізген Алла Тағалаға сансыз шүкірлер болсын!
Мұхаррам деген сөз «қасиетті», «тыйым салынған» деген мағыналарды білдіреді. Бұл – Құранда айтылған қасиетті айлардың бірі. Жаратушы Иеміз Құран Кәрімнің «Тәубе» сүресінде: «Расында Алланың құзырында айлардың саны – он екі. Жер мен көк жаратылған күннен бастап, Алла солай белгілеп қойды. Оның төртеуі – соғысуға тыйым салынған айлар (зүлқағда, зүлхиджә, мұхаррам, ережеп)...» деп баяндаған.
Ал хадис-шәрифте: «(Рамазаннан кейінгі) Айлардың ең абзалы – мұхаррам», – делінген.
Мұхаррам айының қасиеті мен қадірі мол. Ислам – бейбітшілік пен мейірімділдік діні. Бұл – соғысуға тыйым салынған ай. «Ораза үшін Рамазаннан кейінгі ең қайырлы ай – Алланың айы Мұхаррам», – деп пайғамбарымыз Мұхаммед (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын) айтқандай, осы айда ауыз бекіткен адам мол сауапқа кенеледі. Мұқтаж жандарға, жетім мен жесірлерге, қараусыз қалған қарттарға, мүгедектер мен зағиптарға көңіл бөліп, оларға қайырымдылық көмек көрсету де – игілікті іс.
Алла Елшісінің (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын) бір өсиетінде: «Адамдардың жақсысы – елге пайдасы тигендері», – деген. Жабыққанды жарылқау, қамыққанға қамқор болу, Аллаға ұнамды істердің бәрі – құлшылық. Мұсылманға кедергі келтірген жолдағы затты алып тастау да – садақа. Көршімен тату тұру, имандылыққа шақыру, кешірімді болу, халықты бірлік пен ынтымаққа ұйыту, қанағатшыл болу, бүлікке жол бермеу, үлкенге құрмет, кішіге ізет көрсету, көркем мінезді болу, т.б. бұл – Исламның асыл құндылықтары. Біз, дін мен зиялы қауым өкілдері, баршамыз ұрпақ алдындағы үлкен жауапкершілігімізді сезіне отырып, дініміздің осынау адамгершілік құндылықтарын қоғамға көбірек насихаттауымыз қажет. Иманды қоғам құру үшін баршамыз осындай ізгі, қайырлы қадамдарға бастамашыл болуымыз тиіс.
Алла Тағала қасиетті мұхаррам айында жасаған қайырлы амалдарымызды, ізгі істерімізді, тұтқан оразалырымызды қабыл еткей! Жыл басы – мұхаррам мүбәрак болсын!
Ержан қажы МАЛҒАЖЫҰЛЫ,
Қазақстан мұсылмандары діни
басқармасының төрағасы, Бас мүфти
Жақында облыстық Марал ишан мешітінде қалыптасқан дәстүр бойынша кезекті басқосу болып өтті.Оған өңірдегі аудандар мен қалалардың бас имамдары қатысты.
Осынау тағылымы мол жиналысқа Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Қостанай облысындағы өкіл және облыстық мешіттің бас имамы Асылхан қажы Түсіпбек төрағалық етті.
Басқосуда имамдардың алдында тұрған келелі міндеттер әңгіме арқауына айналды. Асылхан қажы өзіне тән шешендікпен әріптестеріне уақытты оздырмай шұғыл қолға алынуға тиіс мәселелерге жан-жақты тоқталды.
Мұнда барлық аудандар мен қалалардан арнайы жіберілген апталық есептерге баға беріліп, игі істер аталып өтілді. Сондай-ақ, облыстағы мешіттердің имамдары имандылыққа үндейтін республикалық „Ислам және өркениет„ газеті мен "Иман" журналына және жергілікті мерзімдік басылымдарға жазылу науқаны кезінде ұйымшылдық танытуға шақырды.
Сонымен қатар өңірдегі бүкіл мешіттердің ғимараттарының қыр астында тұрған қысқа дайындық барысы да сөз болды. Мұнда ешкімге немқұрайдылық пен жайбасарлыққа жол беруге болмайтындығы ескертілді.
Баршаға мәлім, облыстық мешіт жанында "Зекет" қорының өкілдігі жұмыс істейді. Мұнда абыз ақсақал Жақсылық қажы Ғайсин жетекшілік етеді. Ол кісінің ұйытқы болуымен қорға түскен ақшалар қайырымдылық мақсатқа жұмсалып жатыр. Сол себептен де бұл маңызды мәселеде де дін қайраткерлері де іскерлік әрі белсенділік танытулары қажеттігі айтылды.
Облыстың бас имамы барлық мешіттерге сайттың жұмысын барынша жандандыру керектігіне де тоқталып, дін қайраткерлері де бұл өзекті жайда да ширақтық, біліктілік көрсетулері керектігі жөнінде өз ойын ортаға салды.
Басқосудан кейін Бахрейннен әкелінген қасиетті Құран таратылды. Аудандар мен қалалардан келген имамдар бұл кезекті отырыстан үлкен әсер алды.
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі
Жақында Әулиекөл ауданына қарасты Құсмұрын түрмесінде жазасын өтеп жатқан азаматтар мен мешіт қызметкерлерінің арасында футболдан жолдастық кездесу өткізілді.
Бұл басқосу кезінде жаза басып, сотталған кісілерді үлкен ойда қалдырғаны даусыз.
Осынау жолдастық кездесуде жарыс жеңімпаздары анықталмай, достық жеңіске жетті.
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі
Қостанай қалалық мешіті бой көтергелі асыл дініміздің айнасы болып, талай шаруаларды тыңдырып үлгерді. Қайырлы істегі қарқындары басылмай, мұсылмандардың басын қосып, игі іс-шаралар легін үзбей келеді. Алла үйінің бас имамы Шоқан қажы әр буынның көңілін тауып, мешітке келушілердің қатарын арттыруға барынша күш салуда. «Мешіттегі жамағат санын көп болуы емес, жүректерге иман ұяласа екен» дейді Шоқан қажы.
Күндердің ұлысы болған жұма күнінің намазын оқып, ақсақалдың батасын алып, қостанайлық мұсылмандар мешіт әзірлеген астан ауыз тиді. Түскі ас уақытына орайластырылған дастарқан көпшілік көңілінен шықты. Дастарқан деуге келмейтін болар, бірақ таратылған тамақтың маңызы зор. Бір қазаннан ас ішкен әр ұлттың басын біріктіріп, ауызбіршілікке шақырады.
-Жұмадан қалмауға тырысамын. Достарымды да шақырып жүрмін. Игі бастама әрі жалғасын тапса екен деймін. Қаладағы қалталы азаматтар ұйымдастырып, мешітке көмегін беріп жатыр. Үлкен сауапты дүние. Қолынан келгенше мешітке келіуге шақырамын бәрін,-дейді мешіттің жанашыры Қайрат Бекболат.Әр жұма сайын осындай шара өткізуге бел буған мешіт ұжымы мұнымен тоқтап қалмауға тырысады. Барлық мерекелер мен айтулы күндерде белсенділік танытып жүрген қалалық мешіт, келем деуші жұртшылыққа құшағы ашық екенін айтады.
Кенже ҚОНЫСБАЙ
Суреттерді түсірген Айбек ЖҮЗБАЙ
Ассаламуғалейкум! Менің сұрайын дегенім, өткен жолы Шымкент қаласында орналасқан бір мешітте жұма уағызы айтылды. Сол уағызда «мазарда орналасқан мешітте намаз оқуға болмайды» деді. Мысал ретінде, Арыстан баб кесенесіндегі, Түркістан қаласында орналасқан Қожа Ахмет Яссауи кесенесіндегі орналасқан мешітті т.б. осы сияқты мешіттерді атап өтті. Осыған нақты жауап берсеңіздер!
Саттархан Бимбетов.
Уағалейкум әссәләм! Құрметті Саттархан, Ханафи ғалымы Ибн Ғабидин бұл жайында өзінің кітабында былай деген:
«Мазар ішінде арнайы даярланған намазханада намаз оқудың ағаттығы жоқ. Тек оның ішінде қабір болмауы тиіс және іші нәжістен таза болуы керек. Сондай-ақ, құбыласы қабірге қарап тұрмауы ләзім»[1].
«Бахрур ра’иқ» атты ханафи фиқһ кітабында мынадай сөз айтылып өткен:
«Мешіттің михрабы молаға, дәретханаға және монша жаққа қарап тұрған болса, ол - мәкрүһ. Бұл намаз оқушы мен мола арасында бөгет болмаған жағдайға қатысты. Ал, ғимараттың қабырғасы сияқты бөгет болса, құбыланың аталмыш тұсқа қарап тұруы мәкрүһ емес»[2]
Ханафи ғұламасы Ибн Һумам бір сөзінде:
«Мазарда намаз оқу – мәкрүһ. Бірақ, намаз оқуға арналған орын болса, сол орында намаз оқу мәкрүһ емес, егер, нәжістен таза болса»[3].
Жоғарыдағы ғұламалардың пәтуаларына қарағанда Қожа Ахмед Яссауи және Арыстан баб сынды кесенелерде орналасқан арнайы мешіттерде намаз оқудың күнәсі жоқ.
Осы тұрғыда мынадай сұрақ туындауы мүмкін: Пайғамбарымыз өзінің хадисінде «Яхуди және Христиандарға Алланың лағынеті болсын. Олар Пайғамбарлардың қабірлерін «мәсжид-мешіт» етіп алды»[4] дегендігі бәріне аян. Тағы бір хадисінде: «Шынында сендерден бұрын өмір сүргендер пайғамбарлар мен әулиелердің қабірлерін «мәсжид» етіп алды (хадистің арабша нұсқасында «мәсәжид» деп келген). Сендер қабірлерді «мәсжид» етпеңдер. Сөзсіз мен одан сендерді тыямын!»[5], - дейді. Ендігі жерде жоғарыдағы келтірілген пәтуалар осы хадистерге теріс емес пе?
Оған жауап ретінде, аталмыш хадистердегі «мәсжид», «мәсәжид» деген сөздер намаз оқитын мешіт мағынасында емес, «бір нəрсеге сәжде ету» деген мағынада қолданылған. Яғни, ондағы "мәсжид" сөзі «масдар мими» түрінде келген (масдар - етістіктен жасалған есімдік). Сонда хадистің мағынасы: «Сендер қабірлерді табынатын және сәжде етіп, ұлықтайтын орын етпеңдер».
Осы айтқанымыз дәлелді болуы үшін, жоғарыда келтірілген хадистің «Нәсәидағы» нұсқасына хадисші әрі тәпсірші ғұлама Мухаммед ибн Абдулһәди әс-Синдидің (м.1726 ж.) берген түсіндірмесін келтірелік. Ғалым былай дейді:
«Бұл хадисте Пайғамбарымыз оның қабірін Яхуди және христиандар секілді асыра құрметтеуден үмбетін сақтандыруда. Яғни, қабірді ұлықтап, сәжде етуден немесе намазда жүздерін қарататын құбыла етіп алудан сақтандырып отыр. Ал, теберік ретінде әулие кісінің қабірінің жанында мешіт ұстаудың рұқсат екендігін айтқандар бар...»[6].
Егер, кімде-кім қабірге табынып, сондағы жатқан мәйітті ұлықтап, сәжде етсе, бұл Аллаға серік қосу, яғни, "ширк" болмақ. Бұған ешкімнің таласы жоқ. Бірақ, Яссауи кесенесінде орналасқан мешітте мұсылман Аллаға ғана құлшылық етері даусыз. Кесененің басқа бөлмесінде орналасқан Яссауи бабамыздың қабіріне табынбасы анық.
Қорытынды:
1. Ханафи мәзхабында қабірстанда намаз оқу немесе алдында тұрған қабірге қарап намаз оқу – харамға жақын мәкрүһ. Себебі, Пайғамбарымыздың (с.а.у.): «Қабірлерге отырмаңдар, қабірге қарап намаз оқымаңдар», - деген бұйрығы бар[7]. Бірақ, намаз оқушы мен қабірдің арасында дуал немесе ғимараттың қабырғасы секілді бөгет болса еш ағаттығы жоқ.
2. Ханафи мәзхабы бойынша, Қожа Ахмед Яссауи, Арыстан баб кесенелері сияқты мазарлардағы арнайы намазханаларда намаз оқудың күнәсі жоқ.
3. Егер намазхана ішінде қабір орналасқан болса, Ханафи мәзхабы бойынша, ол жерде намаз оқылмайды[8].
[1] Раддуль Мухтар, 2/559 бет.
[2] Ибн Нужәйм, Бахрур раиқ – «Китабуль Уақф».
[3] Хашияту ат-Тахтауи.
[4] Нәсәи - №703 хадис.
[5] Муслим - №532 хадис.
[6] Хашияту әс-Синди ъаля сүнәнин Нәсәи. №701 хадис.
[7] Муслим -№972 хадис.
[8] Мәлики мәзхабында намаз оқушының ниеті бір Аллаға табыну болса, ешқандай бөгетсіз қабірге қарап оқыса да намазы дұрыс және мәкрүһ емес. Имам Мәлик: «Қабірлерде намаз оқудың күнәсі жоқ. Кейбір сахабалардың мазарда намаз оқығандығы жайында естігенім бар» - деп айтқандығы деректерде келген (арабша нұсқасында: «маған жетті» - делінген).Мәлик ибн Әнәс, әл-Мудәууәнатуль Кубра. 1-том: «Ассалату филь Мауадиъиль ләти тәжузу фиһас сала».
Абдусамат Қасым
Ассаламуғалейкум! Менің сұрайын дегенім, өткен жолы Шымкент қаласында орналасқан бір мешітте жұма уағызы айтылды. Сол уағызда «мазарда орналасқан мешітте намаз оқуға болмайды» деді. Мысал ретінде, Арыстан баб кесенесіндегі, Түркістан қаласында орналасқан Қожа Ахмет Яссауи кесенесіндегі орналасқан мешітті т.б. осы сияқты мешіттерді атап өтті. Осыған нақты жауап берсеңіздер!
Саттархан Бимбетов.
Уағалейкум әссәләм! Құрметті Саттархан, Ханафи ғалымы Ибн Ғабидин бұл жайында өзінің кітабында былай деген:
«Мазар ішінде арнайы даярланған намазханада намаз оқудың ағаттығы жоқ. Тек оның ішінде қабір болмауы тиіс және іші нәжістен таза болуы керек. Сондай-ақ, құбыласы қабірге қарап тұрмауы ләзім»[1].
«Бахрур ра’иқ» атты ханафи фиқһ кітабында мынадай сөз айтылып өткен:
«Мешіттің михрабы молаға, дәретханаға және монша жаққа қарап тұрған болса, ол - мәкрүһ. Бұл намаз оқушы мен мола арасында бөгет болмаған жағдайға қатысты. Ал, ғимараттың қабырғасы сияқты бөгет болса, құбыланың аталмыш тұсқа қарап тұруы мәкрүһ емес»[2]
Ханафи ғұламасы Ибн Һумам бір сөзінде:
«Мазарда намаз оқу – мәкрүһ. Бірақ, намаз оқуға арналған орын болса, сол орында намаз оқу мәкрүһ емес, егер, нәжістен таза болса»[3].
Жоғарыдағы ғұламалардың пәтуаларына қарағанда Қожа Ахмед Яссауи және Арыстан баб сынды кесенелерде орналасқан арнайы мешіттерде намаз оқудың күнәсі жоқ.
Осы тұрғыда мынадай сұрақ туындауы мүмкін: Пайғамбарымыз өзінің хадисінде «Яхуди және Христиандарға Алланың лағынеті болсын. Олар Пайғамбарлардың қабірлерін «мәсжид-мешіт» етіп алды»[4] дегендігі бәріне аян. Тағы бір хадисінде: «Шынында сендерден бұрын өмір сүргендер пайғамбарлар мен әулиелердің қабірлерін «мәсжид» етіп алды (хадистің арабша нұсқасында «мәсәжид» деп келген). Сендер қабірлерді «мәсжид» етпеңдер. Сөзсіз мен одан сендерді тыямын!»[5], - дейді. Ендігі жерде жоғарыдағы келтірілген пәтуалар осы хадистерге теріс емес пе?
Оған жауап ретінде, аталмыш хадистердегі «мәсжид», «мәсәжид» деген сөздер намаз оқитын мешіт мағынасында емес, «бір нəрсеге сәжде ету» деген мағынада қолданылған. Яғни, ондағы "мәсжид" сөзі «масдар мими» түрінде келген (масдар - етістіктен жасалған есімдік). Сонда хадистің мағынасы: «Сендер қабірлерді табынатын және сәжде етіп, ұлықтайтын орын етпеңдер».
Осы айтқанымыз дәлелді болуы үшін, жоғарыда келтірілген хадистің «Нәсәидағы» нұсқасына хадисші әрі тәпсірші ғұлама Мухаммед ибн Абдулһәди әс-Синдидің (м.1726 ж.) берген түсіндірмесін келтірелік. Ғалым былай дейді:
«Бұл хадисте Пайғамбарымыз оның қабірін Яхуди және христиандар секілді асыра құрметтеуден үмбетін сақтандыруда. Яғни, қабірді ұлықтап, сәжде етуден немесе намазда жүздерін қарататын құбыла етіп алудан сақтандырып отыр. Ал, теберік ретінде әулие кісінің қабірінің жанында мешіт ұстаудың рұқсат екендігін айтқандар бар...»[6].
Егер, кімде-кім қабірге табынып, сондағы жатқан мәйітті ұлықтап, сәжде етсе, бұл Аллаға серік қосу, яғни, "ширк" болмақ. Бұған ешкімнің таласы жоқ. Бірақ, Яссауи кесенесінде орналасқан мешітте мұсылман Аллаға ғана құлшылық етері даусыз. Кесененің басқа бөлмесінде орналасқан Яссауи бабамыздың қабіріне табынбасы анық.
Қорытынды:
1. Ханафи мәзхабында қабірстанда намаз оқу немесе алдында тұрған қабірге қарап намаз оқу – харамға жақын мәкрүһ. Себебі, Пайғамбарымыздың (с.а.у.): «Қабірлерге отырмаңдар, қабірге қарап намаз оқымаңдар», - деген бұйрығы бар[7]. Бірақ, намаз оқушы мен қабірдің арасында дуал немесе ғимараттың қабырғасы секілді бөгет болса еш ағаттығы жоқ.
2. Ханафи мәзхабы бойынша, Қожа Ахмед Яссауи, Арыстан баб кесенелері сияқты мазарлардағы арнайы намазханаларда намаз оқудың күнәсі жоқ.
3. Егер намазхана ішінде қабір орналасқан болса, Ханафи мәзхабы бойынша, ол жерде намаз оқылмайды[8].
[1] Раддуль Мухтар, 2/559 бет.
[2] Ибн Нужәйм, Бахрур раиқ – «Китабуль Уақф».
[3] Хашияту ат-Тахтауи.
[4] Нәсәи - №703 хадис.
[5] Муслим - №532 хадис.
[6] Хашияту әс-Синди ъаля сүнәнин Нәсәи. №701 хадис.
[7] Муслим -№972 хадис.
[8] Мәлики мәзхабында намаз оқушының ниеті бір Аллаға табыну болса, ешқандай бөгетсіз қабірге қарап оқыса да намазы дұрыс және мәкрүһ емес. Имам Мәлик: «Қабірлерде намаз оқудың күнәсі жоқ. Кейбір сахабалардың мазарда намаз оқығандығы жайында естігенім бар» - деп айтқандығы деректерде келген (арабша нұсқасында: «маған жетті» - делінген).Мәлик ибн Әнәс, әл-Мудәууәнатуль Кубра. 1-том: «Ассалату филь Мауадиъиль ләти тәжузу фиһас сала».
Абдусамат Қасым
Миләди
Хижри
