Имам «Жыл адамы» атанды

Жаңа жыл қарсаңында Арқалық қалалық мешітінің бас имамы Бектұрсын Уәлиев үлкен қуанышқа кенелді.

Ол аталған қаланың әлеуметтік дамуына қосқан үлесі, қайырымдылық мақсатында атқарған қыруар жұмыстары ескеріліп, «Қоғамдық қызмет» номинациясы бойынша «Жыл адамы-2014» атанды.

Оған бұл марапатты Арқалық қаласының әкімі Ғазиз Бекмұхамедов табыс етті.

Біз дін қайраткері Бектұрсын Торғайбайұлын осынау атағымен шын жүректен құттықтап, оған алдағы уақытта мықты денсаулық, қызметінде табыс тілейміз.

Бүкіл әлемдерді жаратқан Алла Тағалаға сансыз мақтаулар және Алланың сүйікті Елшісі Мұхаммадқа (с.ғ.с) сансыз салауаттар болсын. Мәуліт – туылу уақыты немесе туылған күн дегенді білдіреді.

Ислам әлемінде бұл күнді Мәулудун – Нәби, яғни Пайғамбардың туылған күні деп атайды. Жалпы әлемнің мұсылмандары Мұхаммад пайғамбардың туған күнін бір ай көлемінде тойлайды. Осы Мәуліт айы биылғы жылы қаңтар айының 2-нен 3-не қараған түнге сәйкес келіп отыр.

Сахих Мүсілімде Әбу Қатададан мынандай хадис риуаят етілді. Ол былай деді: Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) дүйсенбі күнгі ораза жайлы сұралған еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл күні мен дүниеге келдім әрі елші болып жіберілдім немесе бұл күні маған Құран түсті» , – деп жауап берді.

Хадисте Расулулланың (с.ғ.с.) дүниеге келген күнінің ерекшелігі мен қасиеттілігі, тіпті, бұл күнде Ұлы Жаратқанға шүкір ниетімен ораза ұстаудың сауаптылығы айтылған. Иә, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дүниеге келуі Ұлы Жаратушының ғаламға сыйлаған ең үлкен нығметі мен жақсылығы екені сөзсіз. Құранда: «Біз сені күллі ғалам үшін рахым етіп қана жібердік» деп осы ақиқатты меңзеген.

Сондықтан, оның дүниеге келіп, ғаламды нұрға бөлеуі – артына ерген үмметі үшін үлкен қуаныш. Ол (с.ғ.с.) дүниеге келмей тұрып, барша ғалам қараңғылықта тұншығып жатқан-ды. Адамзат небір меңіреу пұттарды Құдай деп танып, ес-түссіз құлшылық етті. Ақ, қара саналып, асыл құнсызданды. Небір сорақы істер мен арсыз қылықтар игілікке бағаланып, иелері атақ-абыройға кенеліп жатты. Осы бір сұрапыл да қараңғы түнекте Пайғамбарымыз Мұхаммад (с.ғ.с.) дүниеге келді.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әділетті, мейірімділікті, бауырмалдылықты, тыныштықты және ынтымақты сүйген адамдардың асылы еді. Сабырлы, байсалды және көркем мінезге ие бір Елші еді. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) осындай көркем мінезге деген ерекшіліктері барлық адамдарға үлгі өнеге. Құранның бір аятында Алла Тағала осы жөнінде былай дейді:

«Расында сендер үшін, Алланы да ақырет күнін де үміт еткендер және Алланы көп еске алған кісілер үшін; Алланың Елшісінде көркем өнегелер бар». (Ахзаб сүресі, 21).

Құран аяттарында Пайғамбарымыздың көркем мінезі өте терең баяндалған. Сондай-ақ, сахабалар айтып кеткен насихаттарында да Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қатысты көптеген мәліметтер бар. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) жан ұясына және төңірегіндегі мұсылмандарға болған мәмілесі, күнделікті өмір сүрген оқиғалар, сыртқы көрінісі, көргендерді таң қалдырған нұрлы келбеті, сүйген тамақтары, киімі және күлуі сйяқты көптеген мәліметтер Ислам ғалымдары тарапынан «шамаил» сөзімен аталады.

Шамаил сөзі «шимал» сөзінен келіп шыққан. Бұл сөз «құлық-мінез, қиял, көрініс, әрекет, мәміле» сияқты мағыналарды береді. Бірақ «шамаил» сөзінің мағынасы уақыттың өтуіменен өзгеріп, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) өміріндегі өткізген өміріменен байланысты барлық мәліметтерді және жеке ерекшіліктерін түсіндірген бір терминге айналған.

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) сұлулықтары жөнінде көп мәліметтер бүгінгі күнге дейін жеткен. Пайғамбар Мырзамыздың (с.ғ.с.) сахабалары бұл адамның асылы болған сыртқы көрінісінен сұлулығынан көргендерді таң қалдырған келбетіне, нұрынан болған көрінісіне және күлгеніне дейінгі көптеген әр түрлі мәліметтерді қалдырған.

Көптеген сахабалар сұлулықтар жөнінде әр түрлі мәліметтерді баяндап беріп, Пайғамбарымызбенен бір дәуірде өмір сүрмеген Мұсылмандарға Алланың Елшісін (с.ғ.с.) көптеген ерекшіліктеріменен таныстырған.

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) мінез-құлқы мен көрінісіне байланысты берілген барлық мәліметтер Оның (с.ғ.с) жоғарғы көркем мінезділігін көрсетеді.

Міне, құрметті мұсылман бауырлар! Әлемге өз мейірімін паш етіп жіберілген, көркем мінезге толы ардақты Пайғамбарымызды (с.ғ.с) өзімізге үлгі-өнеге тұтып, Оған деген көптеген салауаттар айтып, сүйіспеншілігімізді арттыруымыз керек. Салауат айтуды Мәуліт айында ғана емес, күнделікті өмірімізде де Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтып отырғанымыз жөн.

Алла Тағала Құран Кәрімде: «Расында Алла және Оның періштелері пайғамбарға салауат айтады. Уа, иман келтірген мүминдер! Сендер де оған толық мойынсынушылықпен салауат айтып, сәлем жолдаңдар», - деп бұйырады (Ахзаб сүресі, 56-аят).

Бірде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызы Фатимаға (р.а.): «Адамдардың ішіндегі ең сараңы кім деп ойлайсың?» – дейді. Фатима (р.а.) анамыз: «Алла берген дәулеттен садақа бермейтін адам», - деп жауап береді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, менің атым аталған жерде маған салауат айтпағандар ең сараңдар!» – дейді. Сондықтан, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Мұхаммад, Мұстафа, Ахмад  деген есімдері аталған уақытта «Саллаллаһу аләйһи уә сәлләм» деп салауат айту – әрбір мұсылманның міндеті болып қала бермек.

Сол үшін «Уа, Мұхаммад! Саған сансыз салауат болсын!» деп Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) туылған күнін еске алып, ол күндері салауат айтсақ, әрине, сауапқа кенелеміз.

Демек, Пайғамбарымызға (с.ғ.с) көптеген салауаттар жолдайтын болсақ, Оның (с.ғ.с) сүйіспеншілігіне бөленетініміз ақиқат.

Аллаһқа және Оның Елшісіне иман келтіру бұл мұсылмандар үшін ең маңызды. Себебі, ол екеуінсіз иман толық болмайды. Әнәс бин Мәликтен (р.а.) риуаят етілген хадисте Пайғамбарымыз (с.ғ.с) айтты: «Ата-аналарың мен бала-шағаларыңнан да, тіпті барлық адамдардан да мені артық жақсы көрмейінше толық иманды жан бола алмайсыңдар»,-деді.

Пайғамбарымызды (с.ғ.с) сүю бұл ең үлкен бақыт. Себебі, Ол (с.ғ.с.) бізді қараңғылықтан жарыққа шығарып, ақ пен қараны ажыратуды, тура жолды көрсетіп берген. Пайғамбарды сүю – оның алып келген Ислам дініне үлесімізді қосып, оған жәрдем беріп, Ол (с.ғ.с.) алып келген үкімдерге толық бас ию болып саналады. Құрметті мұсылман бауырлар! Пайғамбарды сүю ең үлкен сый. Оны (с.ғ.с.) сүю жүректің күш қуаты, нұры және керекті рухани азығы. Біз Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) ата-аналарымыздан да, бала-шағаларымыздан да, артық жақсы көруіміз керек.

Омар ибн Хаттаб (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтты: «Уа Алланың Елшісі, ақиқатында мен сені өзімнен басқа барлық нәрселерден артық жақсы көремін»,-деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с) айтты: «Жоқ! Менің жаным қолында болған затқа ант, мені өзіңнен де артық жаксы көруің керек»,-деді. Бірнеше күн өткеннен кейін Омар (р.а.) айтты: «Шындығында мен сені дәл қазір өзімнен де артық жақсы көремін»,-деді. Сонда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Міне енді жақсы болды ей Омар!»,-деді.

Осы хадис бізді Алланың Елшісін (с.ғ.с.) өзімізден де, жанымыздан да артық жақсы көруге шақырып жатыр.

Имам Мәлик (р.а.) Алланың Елшісін (с.ғ.с.) өте жақсы көрушілерден еді. Ол Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадистерін оқығанда дәретпенен оқып, тіпті осынау дәріс алқасында бірнеше рет аяғын шаян шағып жатса да хадисті оқуын тоқтатпаған болатын.

Міне құрметті мұсылман бауырлар, Алланы және Оның Елшісін (с.ғ.с.) жақсы көру ең маңызды мәселе екеніне куә болдық. Сондықтан Алланы және Оның Елшісін (с.ғ.с.) барлық нарселерден жақсы көруіміз керек.

Аллаға шүкір, тәуелсіз ел болғаннан бері елбасымыздың қолдауымен еліміздің барлық аймақтарында жыл сайын Мәуліт мерекесін атап өту үрдіске айналды. Ақ жаулықты әжелеріміз бен ақ сақалды аталарымыз, қала берді, жастарымыз да шын ықыластарымен дәстүрлі түрде қарсы алып келеді.

Ислам ғұламасы Жәләлуддин Суюти (р.а.): «Шамайлдың» шархы болған «Уасайл» атты кітабында айтады: «Бір үйде немесе мешітте Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мәуліті оқылса, сол үйдің немесе мешіттің адамдарын періштелер қоршап алады, олардың барлығына Алла Тағаланың рақымы жауады және олар нұрға бөленеді. Себебі, періштелер ол адамның Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) мәуліт оқығаны үшін салауат айтып тұрады»,-деген.

Ендеше, барша қостанайлық мұсылман жұртын осы қасиетті Мәуліт  айының мерекесімен шын жүректен құттықтаймын. Алла Тағала еліміздің тұғырын биік, тәуелсіздігін баянды қылғай!

Түсіпбек Асылхан қажы
ҚМДБ-ның Қостанай облысы
бойынша өкіл имамы

Астанада Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы жанынан құрылған Республикалық ақпараттық-насихат тобының (РАНТ) қорытынды жиыны өтті. Басқосуға Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы, ҚР Мәдениет және спорт вице министрі Марат Әзілханов, Дін істері комитетінің төрағасы Ғалым Шойкин және Діни басқарма қызметкерлері қатысты.

ҚМДБ Уағыз-насихат бөлімінің меңгерушісі, РАНТ жетекшісі Ершат Оңғаров 2014 жылда атқарған іс-шаралар туралы есеп берді. 264 білікті имамды біріктірген 78 топ мүшелері оқу орындарында, еңбекпен түзеу мекемелерінде, әкімшіліктер мен мәдениет ошақтарында, балалар және қарттар үйлерінде 356 620 кездесу өткізіп, дін жайындағы халықтың көкейінде жүрген сұрақтарына жауап беріп, 1 168 005 адамға дұрыс діни ақпарат жеткізген.

Есеп беру жиынында имамдарға көмекші құрал – «Дін – насихат» атты кітаптың таныстырылымы болды. Сондай-ақ жат ағымдарда жүрген жастарды дәстүрлі дінге тартудың тетіктері мен тәсілдері кеңінен талқыланды.

www.muftyat.kz

Хадис: Хасан әл-Басри (оған Алланың рақымы болсын) сахабалардың (Алла оларға разы болсын) әдетте намазда бастарындағы сәлделері және тақияларымен сәждеге барғандығын жеткізген.

Сұрақ:

1. Ер адам намаз оқу кезінде басын жабуы керек пе?

2. (Кез келген уақытта) басты жауып жүру Алла Елшісінен (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) жеткен сүннетке жата ма?

Жауабы:

1. Намазды бас киіммен оқу Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) жасаған амалдардың біріне жатады. Сол себепті, ер адамның намаз оқығанда басын жабуы сүннет болып табылады.

2. Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) намаздан тыс уақытта да бас киім киіп жүруді дағдыға айналдырған – кейде сәлде кисе, кейде тақия киіп жүретін болған. Бұл ғұрыпты сахабалар да қабыл алып, кейінгі мұсылмандар да оған амал жасаған. Ер адамдардың бас киім киюін сүннетке жатқызбай, жай ғана салт-дәстүр деп қабылдайтын адамдардың тобы жақында ғана пайда болды.

Ең дұрысын Алла Тағала біледі.

Мүфти Исмаил Басса.

Мүфти Ибрагим Десаи мақұлдаған.

____________________
Орыс тілінен аударған Azan.kz

Хадис: Хасан әл-Басри (оған Алланың рақымы болсын) сахабалардың (Алла оларға разы болсын) әдетте намазда бастарындағы сәлделері және тақияларымен сәждеге барғандығын жеткізген.

Сұрақ:

1. Ер адам намаз оқу кезінде басын жабуы керек пе?

2. (Кез келген уақытта) басты жауып жүру Алла Елшісінен (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) жеткен сүннетке жата ма?

Жауабы:

1. Намазды бас киіммен оқу Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) жасаған амалдардың біріне жатады. Сол себепті, ер адамның намаз оқығанда басын жабуы сүннет болып табылады.

2. Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) намаздан тыс уақытта да бас киім киіп жүруді дағдыға айналдырған – кейде сәлде кисе, кейде тақия киіп жүретін болған. Бұл ғұрыпты сахабалар да қабыл алып, кейінгі мұсылмандар да оған амал жасаған. Ер адамдардың бас киім киюін сүннетке жатқызбай, жай ғана салт-дәстүр деп қабылдайтын адамдардың тобы жақында ғана пайда болды.

Ең дұрысын Алла Тағала біледі.

Мүфти Исмаил Басса.

Мүфти Ибрагим Десаи мақұлдаған.

____________________
Орыс тілінен аударған Azan.kz

Абдусамат Қасым

Толық аты – Яғқуб ибн Ибраһим әл-Әнсари. Юсуф есімді ұлы болғандықтан, «Әбу Юсуф» яғни, «Юсуфтың әкесі» деген күниясымен әйгілі. Һижри 113 жылы (миләди 731 жыл) сол заманда ғылым ошағы саналатын Куфа қаласында кедей бір отбасында дүниеге келген. Куфа қаласы Хазіреті Омардың халифалығы кезінде Абдулла бин Масғұд сынды ғұлама сахабалардың қоныс тепкен жері. Абдулла бин Масғұд Куфада Хазірет Осман халифалығының соңғы кезеңіне дейін өмір сүреді. Осы уақыт аралығында ғалым Абдулла бин Масғұд сахабаның мектебінен көптеген ислами құқық мамандары мен діннің өзге де саласында жетістікке жеткен шәкірттер тәрбиеленіп шықты. Бұл қалада фиқһ ғылымын меңгерген ғалымдардың көптігіне таңқалған Әзірет Али: «Мына қаланың аузы-мұрны ілім мен фиқһқа толы екен», – деген. Әзіреті Али басшылық тізгінді қолына алғаннан кейін осы қалаға қоныстанады. Алимен бірге көптеген сахабалар келеді. Деректерге қарағанда, тек Куфа қаласының өзінде 1500-ге жуық сахаба болған екен. Сондықтан, бұл қалада ғылым бұрынғысынан да қатты дами түсті. Әбу Ханифа, Ибн Әбу Ләйла сынды алып ғұламалар шыға бастайды.

Өзінің зеректігімен танымал Әбу Юсуф та ғылым бұлағынан сусындаудан кенде қалған жоқ. Ата ибн Әс-Саиб, Мухаммад ибн Исхақ және Ләйс ибн Сағд сынды үлкен хадисші ғұламалардан хадис ғылымын оқиды. Көптеген хадис жаттап, «Хадис Хафизы» деген атақ алады. Оның зеректігі мен жаттау қабілеті өте күшті болған. Ибн Әл-Жаузидің айтуы бойынша, Имам Әбу Юсуф бір естігенде елу-алпыс хадис жаттап, соны сәнәдімен (келу жолы) қосып жатқа айтып беретін болған. Хасан ибн Мәлик деген кісінің айтуына қарағанда, хадистегі бір мәселеге байланысты өзара таласқа түсіп, шешімін білу үшін Әбу Мағауия деген маманға барғанда, әлгі маман: «Сендерде Әбу Юсуф бар емес пе? Әбу Юсуфтан аттап қалайша маған келесіңдер?!», – деп Имамның хадис ғылымына жетік маман екенін меңзеген. Дауд ибн Рашид деген замандасының бірі былай дейді: «Әбу Юсуфтың бір өзі Әбу Ханифаның барлық шәкірттеріне татиды. Ол ғылым үйрете бастағанда, ғылым үйренуші адам өзіне теңізден шелектеп су беріп жатқандай сезінеді. Ол хадис, фиқһ, кәләм (ақида) секілді барлық ғылымды меңгерген еді».

Әбу Юсуф алғашында фиқһ ғылымын Әбу Исхақ әш-Шайбани, Суләйман әт-Тәмими, Яхя ибн Саид әл-Ағмаш, Ибн Әбу Ләйла сияқты фиқһ ғалымдарынан алды. Соңында Әбу Ханифаға 17 жыл шәкірт болып, бойына құқық жүйесін сіңіреді. Құқық жүйесінің қыр-сырын толықтай меңгерген ол өз алдына бір ғұлама дәрежесіне жетті. Әбу Юсуф кедей болғандықтан, ақша табу үшін дәрістерді жіберіп ала беретін болған. Кейінен ұстазы Әбу Ханифа оның ғылым алуына қаржылай да жәрдем көрсетіп отырды. Бұл жайында Әбу Юсуф былай дейді: «Мен хал-тұрмысымның нашарлығына қарамастан хадис ғылымы мен фиқһ ғылымын оқып жүрдім. Бір күні әкем маған: «Ұлым, сен өзіңді Әбу Ханифамен салыстырма! Ол «не ішем, не жеймін» демейді. Ал сен наныңды тауып, күн көруің керексің», – деді. Мен әкемнің айтқанына қарсы келмедім. Бір күні дәрістерінде көрінбей жүрген мені Ұстазым іздеп тауып алды. Мен дәрісіне келуге уәде бердім. Дәрісіне қайта барған күні ұзтазым маған жүз дирхам (күміс ақша) берді де: «Сен ілім алқасына үнемі келіп тұр. Мына ақша бітісімен маған білдір», – деді. Көп кешікпей тағы да жүз дирхам берді».

Әбу Юсуфтың ғылымның әр саласы бойынша жүзден аса ұстазы болған. Алайда, солардың ішінде екі ұстазын ерекше жақсы көретін. Оның бірі – Әбу Ханифа, екіншісі – ибн Әбу Ләйла. Әбу Юсуф ол екеуіне өмірінің соңына дейін әр намазында дұға етіп жүрді.

Имам Әбу Юсуф өте ақылды еді. Алдына келген дау-дамайға әділ шешім беретін. Және өзіне қойылған сұраққа толықтай, қанағаттанатын жауап қайыратын. Бір күні сол кездегі халифа Харун Рашид өзінің әйелі Зубайдаға «Бұл түнде осы аймақта түнейтін болсам, сенімен үш талақпен ажырасам» дейді. Бірақ артынша айтқан сөзіне өкініп, Әбу Юсуфтан пәтуа сұрайды.  Сонда Әбу Юсуф Құранда келген аятқа сүйене отырып, оған «Сіз мешітке ұйықтаңыз! Өйткені, мешіттер сіздің емес, Алланың үйі» деген екен.

Оның ғалымдығына таңырқаған ғұламалар Әбу Юсуф жайында өз лебіздерін былайша білдірген. Әбу Юсуф қатты ауырғанда Имам Ағзам: «Егер Әбу Юсуф қайтыс болса, ғылым ақсайды. Жер бетіндегілердің  ғылымдағы ең білгірі – осы Әбу Юсуф», – деген. Ибн Муғин: «Әбу Юсуф – хадисші әрі сүннетші. Фақиһтардың арасынан ондай хадис ғылымын жетік білетін әрі сенімді кісіні кездестірмедім», – дейді. Ұстаздарының бірі болған Ағмаш Әбу Юсуфтан бір мәселенің үкімін сұрайды. Оның берген жауабына таңырқап: «Бұны не нәрсеге сүйеніп айттың?», – деп сұрағанда Ол: «Сізден үйренген хадистен шығардым», – дейді. Сонда Ағмаш: «Мен бұл хадисті сен туылмай тұрып білетінмін. Бірақ оның мәнін енді түсіндім» деген екен.

Ибн Самаға: «Ол қазы болғаннан кейін күнде жүз ракағат намаз оқитын», – деген.

Имам Әбу Юсуф өзге Имамдар сияқты үкім шығарарда әуелі Құран, сосын сүннеттен іздейтін. Бұнымен қоса, «қияс» жолымен үкім шығаруды да көптеп колданатын. Үкімді сахабалардың айтқан сөздерінен қарайтын. Егер бұдан да табылмаса, «Ұстаз не деген екен?» деп соның тұжырымдарын қарастыратын. Табылмаған жағдайды өзінше тұжырым жасап, бір пәтуаға келетін. Сондай-ақ, Әбу Юсуф бір нәрсеге үкім берерде жергілікті салт-дәстүр мен әдет-ғұрыпқа да көптеп мән беретін. Ханафи мәзхабының әлемге жайылуына Имам Әбу Юсуфтың еңбегі орасан зор. Себебі, қазылық қызметінде ханафи мәзхабын негізге алатын. Сондықтан, қазіргі мамандар Имамның берген пәтуалары өміршең, өзектілігін жоғалтпаған, яғни қазіргі күнмен сәйкес келеді дейді.

Имам көптеген шәкірттер тәрбиелеп, көптеген еңбектер қалдырды. Солардың кейбірін атап өтсек: «Китабуль Әсәр», «Ихтилафуль Әмсәр», «Әдәбуль Қазы алә мәзхаби Әби Ханифа», «Китабуль Буюғ», «Китабуль Жауами», «Китабуль худуд», «Китабуль Хараж», «Китабур Рад ала Малики бин Әнәс», «Китабуз Закат», «Китабус Сала», «Китабус Сиям» т.б.

Имам Мұхаммедтің еңбегі деп танылған «Әл-Мәбсутты» да Имам Әбу Юсуф жазған деген дерек бар. Ал Имам Мұхаммед оны ретке келтірген. Бұл кітапты ханафи мәзхабының төл кітабы десек те болады. Әбу Юсуфтың «Китабуль Хараж» деген кітабында мемлекеттің кіріс-шығысын егжей-тегжейлі жазылған. Ал «Китабуль Әсәр» Әбу Ханифаның риуаят еткен хадистерін фиқһ бабтарына қарай бөліп жазған еңбек. Бұл кітапта Әбу Ханифаның үкім шығарарда сүйенген хадистерін, оларды қабылдау шарттарын табуға болады.

Көптеген шәкірттер Әбу Юсуфтың ғылым қайнарынан сусындаған. Атап айтсақ: Ахмад бин Ханбал, Мухаммад әш шайбани, әс-Сукути, Ибн Муниғ әл-Хафиз, Ибн Фират әлКинди,  Ибн Әби Исраил,  Әсәд бин әл Фират, Ибн Сағид ән-Нисабури, әл-Хасан Зияд Әллу-лу-а, Хасан бин Әбу Мәлик, Хасан бин Мәшһур т.б.

Имам Әбу Юсуф һижри 182 жылы (миләди 798 жылы) 68-69 жасында бейсенбі күні Бағдад қаласында дүниеден озды. Алла оған разы болсын![1]

1. Әз-Зәһәби, Манақибу Әби ханифа, «Әбу Юсуф»; Әл-Кәусәри, Сирату Әби Юсуф; Islam Ensiklopedisi: “Ebu Yusuf”.