Ата-бабамның отанына келдім деген Ердоғанды Назарбаев бауырым деп құшақ жая қарсы алды. Астанаға ресми сапармен келген Түркия президенті де тартынып қалмай, әріптесін қолпаштай сөйледі. Келіссөздер кезінде мемлекет басшылары екі елдің арасында алыс-берістің азайып қалғанын мойындап, енді оны арттыруға келісті. Үш күнге жалғасатын сапар барысында Реджеп Тайып Ердоған қасиетті Түркістан қаласына да барады.

Әлемдік саясатта өз орны бар 61 жастағы Реджеп Тайып Ердоғанның кортежін мотоциклге мінген оққағарлар Ақордаға бастап келеді. Қазақ жеріне кеше кешкілік табаны тиген мәртебелі мейманның негізгі ресми сапары бүгін басталды. Назарбаев әріптесін есік аузынан күтіп алып түбі бір туысқанына бауырым деп қошемет көрсетті.

Нұрсұлтан Назарбаев, Қазақстан Республикасының Президенті:

- Өте қомақты делегациямен келдіңіз. Сондықтан бұл сапарыңыз екі елдің арасындағы қарым-қатынасты,жаңа сатыға көтереді деп сенеміз.Қош келдіңіз құрметті бауырым. Біз сізді қуанышпенен қарсы аламыз.

Реджеп Тайып Ердоған, Түркия Президенті:

- Президент ретінде Қазақстанға алғаш рет келіп отырмын. Жақында президент сайлауы өткелі отыр. Осы сайлауда сізге үлкен табыстар тілеймін.

Сайлау демекші, 10 жылдан астам премьер болып енді президенттік таққа отырған Ердоғанның өзі реформа жасап, қазір билігін күшейтіп жатыр. Ал еліміздің егемендігін алғаш боп мойындаған түбі бір түркі елінен Қазақстанның үйренері көп. Қуатты әскері бар, жылдам дамып келе жатқан әлемдегі 16-шы экономика Түркияға еліміз әрқашан арқа сүйейді. Бірақ, дағдарысқа байланысты екі мемлекет арасындағы алыс берістің азайып қалғанына президенттердің көңілі толған жоқ. Енді сауда айналымын 3 жарым миллиардттан 10 миллиардқа ұлғайтуға кіріспек. Осы жерде Назарбаев, Ердоғанға Ұлы Жібек жолын қайта жаңғыртуды ұсынды.

Нұрсұлтан Назарбаев, Қазақстан Республикасының Президенті:

- Бұл жобаларды жүзеге асыру Түркияның Қазақстан арқылы Қытайға, Шығыс және Оңтүстік Шығыс Азия шығуға мүмкіндік береді. Ал біздің ел, Еуропа мен Таяу Шығыс шыға алады. Біз сауда экономикалық инвестициялық байланысты күшейтуге мүдделіміз. Соған орай Түрік тарапына 25 жоба бойынша, бірлесіп жұмыс істеу мүмкіндігін қарастыруды ұсындық.

Әрине, ресми Анкараның Қазақстанда геосаяси ғана емес, коммерциялық мүддесі бар. Бүгін Елбасы Астананы тұрғызуға атсалысқан түрік құрылысшыларын мақтаса, Ердоған әріптесіне қайта-қайта алғыс айтты.

Реджеп Тайып Ердоған, Түркия Президенті:

- Үш жылдан кейiн мен бiздiң ата-бабамыздың, әкелерiмiздiң отанына президент ретiнде келiп отырғаныма бақыттымын. Бұл сапардың мәнi ерекше. Өйткенi биыл Қазақ хандығының 550 жылдығы тойланады. Осы айтулы оқиғамен бауырлас халықты шын жүректен құттықтағым келедi.

Осылай деп ағынан жарылған Реджеп Тайып Ердоған үш күнге келген. Елімізге ұзақ іссапармен келетін мемлекет басшылары өте аз екенін ескерсек, Ердоған Назарбаевпен бірге Түркістан қаласына да барады. Мұнда қос президент Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне тәу етіп, Түркия бөлген қаржыға салынған мешіт пен қазақ-түрік университетінің жадан салынған ғимаратының ашылуына қатысады.

www.ktk.kz

Аса қамқор ерекше Мейірімді Алланың атымен бастаймын!

Ұлы Жаратушымыз Аллаға сансыз мақтаулар мен мадақтар болсын. Пайғамбарымызға (соллаллоһу алйәһи уә сәлләм), оның отбасына және сүйікті саахабаларына сансыз салауаттар мен сәлемдер болғай.

Құрметті мұсылман бауырлар! Міне Алланың қалауымен қасиетті Ережеп айына да аман-есен жеттік. Алла Тағала осы айда баршаңызға тек қана жақсылықтар сыйласын. Биыл Ережеп айы сәуір айының 20-сына тұспа-тұс келіп тұр. Ережеп айы мүбарак болсын!

Ережеп айының қасиеттерін ұғынып, құңдылықтарына құштар болған пенде Алла Тағаланың сансыз нығметтеріне ие болады. Алланың, құлдарына ұлы мейірімі болып келетін Ережеп айы – қасиетті үш айдың бірі. Осы айларда істелген сауапты істер мен құлшылықтардың сауабын Алла Тағала бірнеше есе көбейтіп, шын жүректен тәубесіне келіп, кешірім сұраған пендесінің тілегін қабыл болмақ.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір хадисінде айтады: «Егер де өмірлеріңіздің соңы бақытты болып, тыныш өлім қаласаңыздар (мұсылман болып өтуді) және шайтанның азғыруынан аман болам десеңіздер – осы айларды құрметтеп ораза тұтып, таубаға келіңіздер». Тағы бір хадисте Ережеп айында істелген сауап пен күнә жетпіс есе өседі делінген. Сонымен қатар Ережеп айында, Алла Тағала күнәлі істер мен қақтығыстарға қатаң түрде тыйым салған қасиетті төрт айдың бірі. Олар: Ережеп, Зұл-Қағда, Зұл-Хиджа, Мұхаррам айлары.

Алла Елшісінің (с.ғ.с.) сүйікті немересі Хасаннның (р.а.) риуаят еткен хадисінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жыл ішінде сондай төрт түн бар, ол түндерде Алланың мейірімі, кешірімі, жомарттығы, берекеті және нығметтері жерге нөсер жауындай төгіледі. Олар: Ережеп айының алғашқы түні, Шағбан айының он бесінші Барат түні және ораза айты мен Құрбан айт түндері. Осы аталған түндердің пайдалары мен қадір-қасиетін білген әлі білуге құштар болған адамдар береке табады»,-деген.

Ережептің алғашқы күні мен түні, алғашқы бейсенбісі, он бесінші күні мен түні және жиырма жетінші күні мен түні аса құнды болып табылады. Осы күндер мен түндерде көп құлшылық етіп, Алланы зікір етіп, күндерін оразамен, түндерін құлшылықпен өткізген абзал. Ережеп айының алғашқы бейсенбісі (сәуірдің 23-нен 24-не қараған түн) – Рағайыб кеші. Ал аталмыш айдың жиырма жетінші түні (мамыр айының 15-нен 16-на қараған түн) – Миғраж кеші. Миғраж кеші Алла Елшісінің (с.ғ.с.) Алла Тағаланың хұзырына көтеріліп, ешбір кедергісіз Онымен тілдесіп, бес уақыт намаз құлшылығын үмбетіне парыз қылып алған ерекше қасиетті түн.

Ережеп сөзі араб тілінде – Раджаб деп айтылады. Бұл сөз үш әріптен тұрады Р – Алланың рахымы, дж – «джурмулғабди» (Аллаһтың құлының күнәлары), Б – «бәрулләһи Тәғәлә» (Аллаһ Тағаланың жақсылығы). Алла Тағала: «Ей, пендем! Мен сенің күнәларың мен қателіктеріңді өз мейірімім мен жақсылығымның арасына орналастырдым. Сондықтан Ережеп айының құрметі үшін сенің күнәларың мен қателіктеріңнен еш нәрсе қалмайды».

Ережеп айын тыныштық, жомарттық, тазару, ерекше, алғашқы және жеке дара айы деп атайды. Тыныштық айы деп аталу себебі, бул айда Алланың қаһары түспейді. Бұл жайында Осман ибн Аффан (р.а.) хұтпасының соңында былай деген: «Алланың тыныштық айы келді. Сол үшін бұл айда зекет пен садақа беріп, қарыздарды өтеу қажет».

Жомарттық айы деп аталуының себебі, бұл айда Алланың нығметтері шексіз. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кім Ережеп айында сауабын Алла Тағаладан үміт етіп, ықылысты түрде бір күн ораза тұтатын болса, Алланың разылығын иеленеді. Екі күн ораза тұтқан адамның сауабы екі есе болады, әрқайсысы бір таудай болады. Үш күн ауыз бекіткен адам дүние бәлесінен ахирет азабынан, жындану, алапес ауруынан және Даджалдың кесірінен аман болады. Жеті күн ораза тұтқан адамға тозаққа түспес үшін жеті тозақ қақпалары жабылар. Сегіз күн ораза тұтқан адамға жұмақтың қақпалары ашылады. Он күн ораза тұтқан адамға, Алла Тағаладан не сұраған болса, сұрағаны беріледі. Он бес күн ораза тұтқан адамның алдыңғы күналарын кешіреді де жамандықтарын жақсылыққа ауыстырады. Ал егер оразасын келесі күндері жалғастыратын болса, сауабын одан әрі арттыра түседі.

Тазару айы деп аталуының себебі, бұл айда Алла пендесін бүкіл күнәдан тазартады. Абдулла ибн Зүбайрден (р.а.) жеткен хадисте Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан: «Кімде-кім Ережеп айында мұсылман бауырын қиындықтан құтқарар болса, Алла оған жұмақтан орын береді».

Ерекше, алғашқы деп аталу себебі, Ережеп қасиетті үш айдың алғашқысы. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан: «Ережеп – Алланың айы, Шағбан – Менің айым, Рамазан – Үмметімнің айы». Зуннун Мысри (Алла рақым етсін) былай депті: «Ережеп – егін егу, Шағбан – егілген егінді суару, Рамазан – өсіп шыққан егінді ору. Ережеп – тазару, кешірім және мейірім айы, Шағбан – шапағат, рухани құлпыру айы, Рамазан – тозақ отынан құтылу айы».

Жеке дара деп аталу себебі, Ережеп қасиетті үш айдан жеке тұрады. Бұл турасында хадисте былай делінген: «Жұмақта бір өзен бар оның аты – Ережеп. Оның суы сүттен ақ, балдан тәтті. Кімде-кім Ережеп айында бір күн ораза ұстаса, Алла Тағала ол адамға сол өзеннен шөлін қандырар». Әнәс ибн Мәліктен (р.а.) жеткен хадисте: «Жұмақта сондай бір сарай бар, оған тек қана Ережеп айында жиі ораза тұтқан адам кірер».

Ертерек те Ережеп айы туғанда Қасиетті Қағбаның қақпасын ашып қойып қызметшілері былай: «Бұл ай – Алланың айы, бұл үй – Алланың үйі, ал адам баласы – Құдайдың құлы, сондықтан Алланың айында оларды Алланың үйінен қалай аластатамыз», - деп басқа айлардағыдай дүйсенбі, жұма күндері ғана емес толық бір ай бойы құлшылық жасауға рұхсат берілетін.

Ережеп айында болған айтулы оқиғалар: Нұх (а.с.) пайғамбар кемесіне мінген, Мұса (а.с.) пайғамбар елін қақ айырылған теңізден алып өткен, Адам (а.с.) атаның тәубесі қабыл болған, Ибрахим (а.с.) пайғамбар және Иса (а.с.) пайғамбар дүниеге келген.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ережеп айында мына дұғаны жие айтатын айтатын: «Ей Алла! Бізге Ережеп пен Шағбанда берекелі етіп, Рамазан айына аман-есен жеткіз».

Алла Тағала қасиетті Ережеп айында һәм мүбарак кештердегі ізгі ниет, ақ тілеулерімізді қабыл алып, баршамызға денсаулық, халқымызға береке-бірлік, отанымызға тыныштық беріп, еліміз көркейіп, дініміз марқая бергей, Әмин, ия, роббилғаләмин!

Ережеп айындағы нәпіл (парыз емес, қосымша) ораза ұстайтын күндердің
сәресі және ауыз ашар уақыттарының кестесі:

Ескерту: Сәресі уақыты таң намазына 15 минут қалғанда аяқталады.

Түсіпбек Асылхан қажы Мұханбетжанұлы
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкіл имамы

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының наиб мүфтиі Серік қажы Ораз Нұр-Мүбарак университетінің болашақ түлектерімен ашық әңгіме өткізді. Биыл исламтану мамандығы бойынша мемлекеттік гранттың алғашқы иелерінің қалың легі бұқарамен бетпе-бет қауышатындықтан оларды рухани әрі саналы түрде дайындауды діни басқарма өкілдері ағалық борыш санайтыны анық байқалады. Осыған дейін еліміздің өңір-өңірлеріндегі өкіл имамдар келіп, болашақ түлектерді елдегі діни ахуалмен таныстырып, нақты жұмыс орындарын ұсынған болатын. Ал, бұл жолы ҚМДБ төраға орынбасары, наиб мүфти Серік Ораз мырза болашақ түлектерді ашық әңгімеге шақырып, олардың алдындағы міндеттің маңызды да жауапты екенін пысықтай түсті. Әуелі университет проректоры Шамшәдин Керім мырзамен жүздесіп, оқу барысын, университет ахуалын пысықтап алған Серік Ораз мырза төртінші курс студенттерімен кеңінен әңгіме өрбітті:

- Біз сіздерді мемлекеттік грантпен оқыды деп, келісім-шарт негізінде мәжбүрлеп, бұйрықпен міндеттесек те болар еді. Бірақ біз сіздердің өз қалауларыңызбен, азаматтық таңдауларыңызбен Алланың разылығы, ел игілігі үшін айқын шешім қабылдағандарыңызды қалаймыз. Сіздер елге керексіздер, елге қызмет етсеңіздер, діни басқарма құрамы сіздерге қызмет етуге әзір, - деді наиб мүфти Серік Ораз. Әңгімені арыдан бастап, сонау Кеңестік қоғамның кезіндегі ахуал мен тәуелсіздік алған жылдардағы әрі-сәрі кезең, елдің түсініксіз халдегі күндері, барлығын шолып өтіп, бүгінгі дінімізге еркіндік берген күннің қадіріне жету керектігін ескертіп:

- Кезінде діні үшін құрбан болған бабаларымыз осы күндерді қалай аңсағанын сөзбен жеткізу, әсте, мүмкін емес. Сондықтан осындай кеңшілік уақытта, зәулім ғимаратта бүкіл мүмкіндіктері жасақталған жоғары оқу орнында білім ала отырып, шешуші сәт келгенде жеке бастың қамын күйттеп, жылы-жұмсақ жер іздеп, орталықта қалуға ұмтылу азаматтыққа сын. Бір кездері елдің барлығы материалдық құндылыққа құлдық ұрып, байлықтың жолын күйттеп кеткен жылдары алғаш ашылған Ислам институтындағы 2 жылдық білімін алып, бүгінде шалғай ауылда 25 жылдан бері тапжылмай елдің имандылығына ат салысып жүрген азаматтарымыз бар. Олардың абыройын ешқандай ақшаға сатып ала алмайсыз. Сондықтан сіздер де осы төрт жылдық білімдеріңізді елге үйретіп, еңбек етіңіздер. Ал қыз балаларға келсек, бізге әр облысқа кем дегенде әйел затынан 2 ұстаздан керек, біз қолдан келген қамқорлықты жасаймыз - деген наиб мүфти шәкірттерге жүректегі жылы сөздерін жеткізді.

Расында, бүгінде жұмыс табу қай мекеме, кәсіпорын болса да таныс-тамыр жағалап, қалтасын жұқартып, жемқорлыққа жол берілетін кездер де аз емес. Ал, дін саласында ҚМДБ өкілдерінің жас мамандарға өздері жұмыс орнын ұсынып, абыройлы бастарын иіп: «Сіздер Алла жолында елге қызмет етсеңіздер, біз сіздердің қызметтеріңіздеміз», - деп ағынан жарылып ашық айтуы бүгінде қай салада кездеседі? Бұның өзі еліміздегі имандылық жолындағы азаматтардың азаматтығын аңғартып, ел болашағына деген үмітті үкілей түсері сөзсіз. Ал бүгінгі наиб мүфти Серік Ораз мырзамен болған кездесу болашақ түлектердің ойына ой, жігеріне қайрат қосып, азаматтық намысын қайрап, патриоттық сезімін арттыра түскені сөзсіз.

Бүгін Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы Ержан қажы Малғажыұлы Қырғызстанда «Экстремизм және такфиризм – қоғамға төнген қауіп» атты тақырыпта өтіп жатқан халықаралық конференцияда баяндама жасады.

Халықаралық симпозиумда сөз алған Ержан қажы Малғажыұлы: «Қазіргі кезеңде әлемдік қауымдастық экономикалық дағдарысты, саяси, ұлтаралық, дінаралық шиеленістерді бастан кешуде.

Әсіресе, адамзат жаңа ғасырда бұрын-соңды болмаған діни алауыздықтар, дау-жанжалдар, ұлтаралық қақтығыстармен бетпе-бет келді.

Дінді саясиландыру арқылы жастар санасын теріс арнаға бұру үрдісінің куәгері болып келеміз. Дінді өз саяси мақсаттарына икемдеп алған түрлі топтар әлемнің әрбір жерінен көріне бастады. Радикалды топтар тек дәстүрлі діни түсініктерді жоққа шығарумен қатар, ашық түрде лаңкестік әрекеттер жасауда.

Ислам атын жамылған бүлікшілердің бұл әрекеті, сөз жоқ, дәстүрлі дінімізге деген анық қарсы әрекет, мұсылмандық былай тұрсын, адамшылыққа да жат амал», – деді.

ҚМДБ төрағасы Ержан Малғажыұлы теріс ағымдарға тосқауыл қою мақсатында жас ұрпақтың санасына салт-дәстүр мен әдет-ғұрып құндылықтарын егуді ұсынды. «Мың жылдан астам тарихы бар, дала заңы демократиясының негізі саналған дініміздің құқықтық мектебі – Имам Ағзам Әбу Ханифа мәзһабы жұртымыздың жүрер жолы болған.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы осы дәстүрлі Исламды насихаттайды және бірлігімізді нығайта түсу үшін мұсылман жамағатын Әбу Ханифа мәзһабын ұстануға шақырады. Діни сенім бостандығы туралы заңымызда да төл мәзһабымызға айрықша мәртебе берілді.

Діни басқарма 2014 жылды «Дін мен дәстүр» жылы деп жариялады. Дін мен дәстүр – қос қанатымыз», – деп түйіндеді сөзін.

Сапар аясында Бас мүфти Қырғызстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы Мақсатбек қажы Тоқтомушовпен кездесті. Басқосуда халал стандарттау жүйесін жетілдіру, дін қызметкерінің әлеуетін көтеру, аударма ісі, жастарды жат ағымдардың ықпалынан сақтандыру, т.б. мәселелер талқыланды.

2015 жылдың 13-15 сәуірінде ҚМДБ-ның төрағасы, Бас мүфти Ержан қажы Малғажыұлы хазреттің бұйрығына сәйкес Қостанай облысының аудан және қала имамдары мен ауыл молдалары ҚМДБ-ның арнайы сараптама комиссиясына сынақ тапсырды. Мешіттің дін қызметкерлері шариғат ілімдерінен ғана емес, басқа да танымдар жайлы да қойылған сұрақтарға жауап берді. Билет түріндегі бұл сынақты тапсыратындарға сегіз сұрақ қойылды. Онда Құран, ақида, фиқһ, Ислам тарихы және мемлекет істері, еңбек заңы сынды т.б. сұрақтар көрініс тапты. ҚМДБ-ның сараптама комиссиясының жетекшісі, ҚМДБ-ның наиб мүфтиі Ораз Серікбай қажы Сатыбалдыұлы жергілікті ақпарат құралдарына берген сұхбатында бұл шараның маңызды екенін атап көрсетіп, кадрлардың тапшылығы бар, бірақ имамдар мен молдалар қатары жоғары білімді мамандармен де толығып келе жатқанын айтып, журналистердің назарын аударды.

Бұл жолы бұйрығы бар 54 мешіт қызметкері сынақ тапсырса, тағы 24-і алғаш рет сараптамадан өтті. Түрлі себепті (ауруханада, оқуда,) аттестацияға қатыспаған 8 адамды аттестациялау кейінге қалдырылды. Бір үлгідегі шапан киіп, сәлде таққан имамдардың бұл сараптамаға дайындалып келгені байқалып тұрды.

ҚМДБ-ның шариғат және пәтуә бөлімінің бас маманы Сансызбай Шоқанов өз сөзінде имамдарға ұдайы білім берілу керектігі ҚМДБ-ның басты ұстанымы екенін тілге тиек етті. Бас мүфтиіміз де кемі үш күн семинар сабағын алмаған имам көштен қалып қоятынын, сондықтан мүмкіндігінше жоғары және орта оқу орындарынан білім алу мәселесі өзекті күйінде екенін қатты тапсырады.

ҚМДБ-ның кадр бөлімінің басшысы Байзақ Бекмұрат кейде жоғары жақтан жіберілетін тапсырмалардың аудандық мешіт деңгейінде қалып қоятынын да жоққа шығармады. Діннің негізгі ошағы – ауыл. Ендеше ауылдағы имамдарға да өз қызметіне деген талпыныс керек.

ҚМДБ-ның дін істері бөлімінің меңгерушісі Камалжан Бекбосынұлы Мүфтидің әр имам кемінде бес шәкірт тәрбиелеуі тиіс деген пікірін де ортаға салды. Имам молдалардың білімін жетілдіру үшін жыл бойы кесте бойынша бірнеше семинар ұйымдастырып, Имамдардың білімін жетілдіру институтын тиімді пайдалану керектігін жеткізді.

Сонымен, сараптама комиссиясы облыс орталығындағы имамдар мен найбтардың білімі жоғары, талапқа сай келетіні жөнінде өздерінің оң пікірлерін білдірді. Енді осы сараптама қорытындысы бойынша кейбір имамдар ротацияға түсуі мүмкіндігін де айта кетті. Бұл да бүгінгі күннің басты талаптарының бірі. Сондықтан имамдардың білімі мен біліктілігін сараптап қайтқан ҚМДБ комиссиясы бұл сынақ шарасына байланысты арнайы шешім шығарылатынын жеткізді.

ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

«Әйел мен еркек теңдігі» мәселесін қанша шулатқанмен, шындап келгенде, жаратылыс тұрғысынан әйел мен еркек тең емес. Әрқайсысы өзіне тән қасиеттерімен ерекшеленеді. Егер бір-бірінен ешбір айырмашылығы жоқ өзара тең жаратылыс болғанда, Алла Тағала еркек-әйел етіп бөліп жатпай, бәрін біркелкі әйел немесе еркек етіп жаратар еді. Еркек пен әйел табиғатындағы өздеріне тән ерекшеліктерімен екеуі бір-бірін толықтыра түседі. Қазақ «Екі жарты бір бүтін» деген. Сол себептен, әйел еркектен жоғары немесе төмен деу, жалпы алғанда, дұрыс айтылған сөз емес. Әрқайсысының қоғамда өзіндік орны бар. Әрбірі соны дұрыс атқарған кезде ғана мінсіз қоғам пайда болады. Алла Тағала Құранда:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

«Бауыр басып, тұрақтауларың үшін, өздеріңнен жұбайлар жаратып, араларыңда махаббат пен мейірімділік сезімін оятты» (Рум сүресі, 21).

Екі жыныс өкілінің де қоғамда өзіндік міндеттері бар. Кей тұстарда еркектен асып түскен әйел, кей тұстарда одан төмен тұрады. Мысалы, еркек қанша тырысса да әйелдер секілді дүниеге бала әкеле алмайды. Өйткені, тоғыз ай қабырғасы қайысып құрсақ көтерудегі сабырлылық, толғақ кезіндегі өліммен арпалысқан қайсарлылық – тек әйелдердің ғана қолынан келетін іс. Ер кісі сәбиге әйел секілді түн ұйқысын төрт бөліп қарай алмайды. Бала тәрбиесінде де әйелдегі мейірімділік пен ептілікті ер адам көрсете алмайды. Міне, әйелдер өз табиғатындағы осындай қасиеттерімен еркектен жоғары тұрады.

Ал, еркектер әйелдерге қарағанда дене бітімі жағынан ірілеу әрі күштілеу келеді. Міне, сондықтан ел қорғау, от-басын асырау секілді басқа да ауыр жұмыстарды ер кісілер атқарады. Дер кезінде шешім қабылдау жағынан да әйелдер еркектерден төмен. Сондықтан да болар «әйелдер теңдігі» деп аттан салып жатқан батыстықтарда ғасырға жуық уақыт өтсе де әлі күнге дейін ұшақ айдайтын әйел заты жоқтың қасы. Неге? Өйткені, ұшқыштық – дер кезінде шешім қабылдауды, ерлікті қажет ететін аса қиын іс. Сондықтан, әйелдер ұшқыш емес, көбінесе жолсеріктікті таңдайды. Әлем басшыларына қарасақ та, көбінесе еркектер көзге түседі. Міне, осының өзі табиғи көрсеткіш. Мұндай істерді әйел адам мүлде істей алмайды деуден де аулақпыз. Кейбір еркектерді он орап алатын әйелдер де кездеседі. Біз тек жалпы жағдайды тілге тиек етіп отырмыз.

Әйелдерден еркек жасағысы келетіндер мынаны ескерсе екен. Әйелдердің табиғаты тым нәзік, сезімтал. Осыған сай оның өзіндік міндеті бар. Әйелдер сырттан гөрі ішкі шаруаларға бейім. Егер әйел баласы өз міндетіне салғырт қарап, есіл-дерті далада болса, қоғам өмірінде кейбір келеңсіз жайттардың бой көтерері даусыз. Мысалы, саясатпен айналысатын әйелдің отбасында бала тәрбиесі ақсап, күйеуімен арада салқындық пайда болуы мүмкін. Мансап қуған әйел көбіне бала туудан саналы түрде бас тартады. Өйткені, мансабын жарты жолда тастағысы келмейді. Мысалы, «Әйел теңдігін» желеулеткен европа елдерінде бүгінде бала саны мүлдем аз. Сол себептен, европа елдерінде «бала мәселесі» мемлекеттік деңгейде талқыға түсіп, оны көбейтудің жолдары қарастырылуда. Иә, әйелдер саясаткер боламын, биліктің бір тұтқасын мен ұстаймын деп желпінгеннен гөрі биліктің тұтқасын ұстайтын мықты азамат дүниеге әкеліп, елін, халқын ойлайтын ұрпақ тәрбиелесе, биліктің тұтқасын ұстады деген сол емес пе?! Ата-бабамыз «әйел бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді» деп қандай әдемі айтқан.

Иә, «менің еркектен қай жерім кем, өзімді өзім асырай аламын, еркектің маған қажеті шамалы, тіпті, мына ғылым дамыған заманда еркексіз-ақ балалы бола аламын» деп желігіп жүрген әйелдер де кездеседі. Ал, мұндай әйелдердің күйеуіне бағынбасы айдан анық. Бағыну былай тұрсын, тәуелді болмаймын деп дала кезеді. Жұмысбасты болып үйдің тірлігінен қол үзеді, бала тәрбиесіне де салғырт қарайды. Ондай отбасылар көбінесе ажырасып тынады. Кешке жұмыстан шаршап келгенде алдынан күлімдеп әйелі, еркелеп бала-шағасы шықпаған отбасында қандай береке болсын?! Өз жаратылысына сай емес істермен әуреленіп жүрген нәзік жанды әйелдерде бара-бара еркек мінезділік пайда болады. Ислам дінінде әйелдің еркекке ұқсауына, еркектің әйелге ұқсауына қатаң тыйым салынған. Сондықтан, әйелдер қоғамдағы әр түрлі іс-қызметтерде де бала тәрбиесі мен отбасының істерін қатар алып жүре алатындай өз болмысына сай жұмыстарды таңдағаны жөн. Бірақ, қажеттіліктің күн санап артқан қазіргі мына заманда әйел баласы жанұя экономикасына өз үлесін қосып, ерінің бір жағынан шығу үшін түрлі жұмыстарда істеуде. Мұндай жағдайда әйелдің үйдегі жұмыстары мен бала тәрбиесіне ері көмек көрсеткені жөн. Бұл жатырқап қарайтындай жат нәрсе емес. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) да қат-қабат шаруалар мен сан-алуан оқиғалардың бел ортасында жүріп, үй шаруаларында жұбайларына үнемі көмек көрсеткен.

Құранда:

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ

«Еркектер әйелдерге пана, қамқоршы, жауапкер, қорған, басқарушы»[1] деген. Ендеше, осы жауапкершілікті арқалаған еркек отбасынының тізгінін өз қолына алып, парасаттылықпен, үлкен жауапкершілікпен басқаруы тиіс. Еркек отағасы екенмін деп дөрекілікке, «мен айттым болдыға» салынбай, бар мәселені өзара түсіністікпен, үнемі ақылдасумен шешкені жөн. Әйелдер де еріне бағынуы тиіс.

Әйел болмысы басшылық не қаттылыққа емес, керісінше, мейірімділік пен ұяттылыққа, инабаттылық пен ізеттілікке бейім. Ал еркектердің болмысы дөрекілік пен қатігездікке емес, жауапкершілікке, отбасына қамқоршы, қорған болуға бейім.

Құран Кәрімде Алла Тағала:

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ

«Мүмін ерлер мен әйелдер бір-бірінің досы һәм жанашыры. Олар жақсылыққа бұйырып, жамандықтан тыюға тырысады. Намазды толық орындайды, зекеттерін береді. Алла Тағалаға және Пайғамбарына бағынады. Міне соларды Алла Тағала шексіз рақымына бөлейді» дейді (Тәубе сүресі, 71).

Пайғамбарымыз (с.а.с.) бір хадисінде:

أَكْمَلُ المُؤْمنين إِيمَاناً أَحْسنُهُمْ خُلُقاً ، وَخِياركُمْ خيارُكم لِنِسَائِهِ

«Мүміндердің иман тұрғысынан ең кәмілі – мінез құлқы көркем болғандар. Ең жақсыларың- әйелдеріне жақсы қарағандар» (Тирмизи) десе, басқа бір хадисте «күйеуі өзінен разы болған күйде қайтыс болған әйел жәннатқа кіреді» деп, ер мен әйелді өзара рухани түсіністікке, теңдікке шақырған.

Алла Тағаланың алдында пенде еркек немесе әйел болғандығымен, байлық, мансабымен емес, иманының деңгейімен өлшенеді. Олай болса, еркек пен әйелден, оларға Жаратушы тарапынан асқан хикметпен берілген асыл міндеттердің қаншалықты атқарылғандығы да сұралмай қалмайды.

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Икрам Бақытжан

«Әйел мен еркек теңдігі» мәселесін қанша шулатқанмен, шындап келгенде, жаратылыс тұрғысынан әйел мен еркек тең емес. Әрқайсысы өзіне тән қасиеттерімен ерекшеленеді. Егер бір-бірінен ешбір айырмашылығы жоқ өзара тең жаратылыс болғанда, Алла Тағала еркек-әйел етіп бөліп жатпай, бәрін біркелкі әйел немесе еркек етіп жаратар еді. Еркек пен әйел табиғатындағы өздеріне тән ерекшеліктерімен екеуі бір-бірін толықтыра түседі. Қазақ «Екі жарты бір бүтін» деген. Сол себептен, әйел еркектен жоғары немесе төмен деу, жалпы алғанда, дұрыс айтылған сөз емес. Әрқайсысының қоғамда өзіндік орны бар. Әрбірі соны дұрыс атқарған кезде ғана мінсіз қоғам пайда болады. Алла Тағала Құранда:

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً

«Бауыр басып, тұрақтауларың үшін, өздеріңнен жұбайлар жаратып, араларыңда махаббат пен мейірімділік сезімін оятты» (Рум сүресі, 21).

Екі жыныс өкілінің де қоғамда өзіндік міндеттері бар. Кей тұстарда еркектен асып түскен әйел, кей тұстарда одан төмен тұрады. Мысалы, еркек қанша тырысса да әйелдер секілді дүниеге бала әкеле алмайды. Өйткені, тоғыз ай қабырғасы қайысып құрсақ көтерудегі сабырлылық, толғақ кезіндегі өліммен арпалысқан қайсарлылық – тек әйелдердің ғана қолынан келетін іс. Ер кісі сәбиге әйел секілді түн ұйқысын төрт бөліп қарай алмайды. Бала тәрбиесінде де әйелдегі мейірімділік пен ептілікті ер адам көрсете алмайды. Міне, әйелдер өз табиғатындағы осындай қасиеттерімен еркектен жоғары тұрады.

Ал, еркектер әйелдерге қарағанда дене бітімі жағынан ірілеу әрі күштілеу келеді. Міне, сондықтан ел қорғау, от-басын асырау секілді басқа да ауыр жұмыстарды ер кісілер атқарады. Дер кезінде шешім қабылдау жағынан да әйелдер еркектерден төмен. Сондықтан да болар «әйелдер теңдігі» деп аттан салып жатқан батыстықтарда ғасырға жуық уақыт өтсе де әлі күнге дейін ұшақ айдайтын әйел заты жоқтың қасы. Неге? Өйткені, ұшқыштық – дер кезінде шешім қабылдауды, ерлікті қажет ететін аса қиын іс. Сондықтан, әйелдер ұшқыш емес, көбінесе жолсеріктікті таңдайды. Әлем басшыларына қарасақ та, көбінесе еркектер көзге түседі. Міне, осының өзі табиғи көрсеткіш. Мұндай істерді әйел адам мүлде істей алмайды деуден де аулақпыз. Кейбір еркектерді он орап алатын әйелдер де кездеседі. Біз тек жалпы жағдайды тілге тиек етіп отырмыз.

Әйелдерден еркек жасағысы келетіндер мынаны ескерсе екен. Әйелдердің табиғаты тым нәзік, сезімтал. Осыған сай оның өзіндік міндеті бар. Әйелдер сырттан гөрі ішкі шаруаларға бейім. Егер әйел баласы өз міндетіне салғырт қарап, есіл-дерті далада болса, қоғам өмірінде кейбір келеңсіз жайттардың бой көтерері даусыз. Мысалы, саясатпен айналысатын әйелдің отбасында бала тәрбиесі ақсап, күйеуімен арада салқындық пайда болуы мүмкін. Мансап қуған әйел көбіне бала туудан саналы түрде бас тартады. Өйткені, мансабын жарты жолда тастағысы келмейді. Мысалы, «Әйел теңдігін» желеулеткен европа елдерінде бүгінде бала саны мүлдем аз. Сол себептен, европа елдерінде «бала мәселесі» мемлекеттік деңгейде талқыға түсіп, оны көбейтудің жолдары қарастырылуда. Иә, әйелдер саясаткер боламын, биліктің бір тұтқасын мен ұстаймын деп желпінгеннен гөрі биліктің тұтқасын ұстайтын мықты азамат дүниеге әкеліп, елін, халқын ойлайтын ұрпақ тәрбиелесе, биліктің тұтқасын ұстады деген сол емес пе?! Ата-бабамыз «әйел бір қолымен бесік тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді» деп қандай әдемі айтқан.

Иә, «менің еркектен қай жерім кем, өзімді өзім асырай аламын, еркектің маған қажеті шамалы, тіпті, мына ғылым дамыған заманда еркексіз-ақ балалы бола аламын» деп желігіп жүрген әйелдер де кездеседі. Ал, мұндай әйелдердің күйеуіне бағынбасы айдан анық. Бағыну былай тұрсын, тәуелді болмаймын деп дала кезеді. Жұмысбасты болып үйдің тірлігінен қол үзеді, бала тәрбиесіне де салғырт қарайды. Ондай отбасылар көбінесе ажырасып тынады. Кешке жұмыстан шаршап келгенде алдынан күлімдеп әйелі, еркелеп бала-шағасы шықпаған отбасында қандай береке болсын?! Өз жаратылысына сай емес істермен әуреленіп жүрген нәзік жанды әйелдерде бара-бара еркек мінезділік пайда болады. Ислам дінінде әйелдің еркекке ұқсауына, еркектің әйелге ұқсауына қатаң тыйым салынған. Сондықтан, әйелдер қоғамдағы әр түрлі іс-қызметтерде де бала тәрбиесі мен отбасының істерін қатар алып жүре алатындай өз болмысына сай жұмыстарды таңдағаны жөн. Бірақ, қажеттіліктің күн санап артқан қазіргі мына заманда әйел баласы жанұя экономикасына өз үлесін қосып, ерінің бір жағынан шығу үшін түрлі жұмыстарда істеуде. Мұндай жағдайда әйелдің үйдегі жұмыстары мен бала тәрбиесіне ері көмек көрсеткені жөн. Бұл жатырқап қарайтындай жат нәрсе емес. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) да қат-қабат шаруалар мен сан-алуан оқиғалардың бел ортасында жүріп, үй шаруаларында жұбайларына үнемі көмек көрсеткен.

Құранда:

الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ

«Еркектер әйелдерге пана, қамқоршы, жауапкер, қорған, басқарушы»[1] деген. Ендеше, осы жауапкершілікті арқалаған еркек отбасынының тізгінін өз қолына алып, парасаттылықпен, үлкен жауапкершілікпен басқаруы тиіс. Еркек отағасы екенмін деп дөрекілікке, «мен айттым болдыға» салынбай, бар мәселені өзара түсіністікпен, үнемі ақылдасумен шешкені жөн. Әйелдер де еріне бағынуы тиіс.

Әйел болмысы басшылық не қаттылыққа емес, керісінше, мейірімділік пен ұяттылыққа, инабаттылық пен ізеттілікке бейім. Ал еркектердің болмысы дөрекілік пен қатігездікке емес, жауапкершілікке, отбасына қамқоршы, қорған болуға бейім.

Құран Кәрімде Алла Тағала:

وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ ۗ

«Мүмін ерлер мен әйелдер бір-бірінің досы һәм жанашыры. Олар жақсылыққа бұйырып, жамандықтан тыюға тырысады. Намазды толық орындайды, зекеттерін береді. Алла Тағалаға және Пайғамбарына бағынады. Міне соларды Алла Тағала шексіз рақымына бөлейді» дейді (Тәубе сүресі, 71).

Пайғамбарымыз (с.а.с.) бір хадисінде:

أَكْمَلُ المُؤْمنين إِيمَاناً أَحْسنُهُمْ خُلُقاً ، وَخِياركُمْ خيارُكم لِنِسَائِهِ

«Мүміндердің иман тұрғысынан ең кәмілі – мінез құлқы көркем болғандар. Ең жақсыларың- әйелдеріне жақсы қарағандар» (Тирмизи) десе, басқа бір хадисте «күйеуі өзінен разы болған күйде қайтыс болған әйел жәннатқа кіреді» деп, ер мен әйелді өзара рухани түсіністікке, теңдікке шақырған.

Алла Тағаланың алдында пенде еркек немесе әйел болғандығымен, байлық, мансабымен емес, иманының деңгейімен өлшенеді. Олай болса, еркек пен әйелден, оларға Жаратушы тарапынан асқан хикметпен берілген асыл міндеттердің қаншалықты атқарылғандығы да сұралмай қалмайды.

Қостанай облыстық «Марал ишан»
мешітінің найб имамы
Икрам Бақытжан

Өңірде Ислам құндылықтарын насихаттап, діни сауаттылықты арттыру мақсатында Арқалық қалалық мешіт қызметкерлері мен шаһардағы ішкі саясат бөлімі арнайы насихат тобын құрған-ды.

«Мухтасиб Әлмұхаммед» мешітінің бас имамы Бектұрсын Торғайбайұлы Алматы қаласындағы имамдар білімін жетілдіру ислам институтында білімін жетілдіріп келген соң, бірден кезек күттірмес насихат жұмыстарына кірісті.

Осы орайда өз жоспарлары бойынша шаһардағы білім ордаларымен қатар, мекеме-ұжымдарда да кездесулер өткізуде. Соның бірі сәуір айының басында Арқалық аймақтық аурухана дәрігерлерімен ұйымдастырылды. Оған қалалық ішкі саясат бөлімінің басшысы М.Кәрімқызы және теолог маман Ә.Бауыржанұлы қатысты.

Жиналған жұртшылықты насихат тобымен аурухана басшысы Қ.Смағұлұлы таныстырып, сөз кезегін имамға берді. Бұл басқосуда бас имам Б.Торғайбайұлы жерлестеріне әрдайым медициналық қызмет көрсетіп келе жатқан адам жанының арашашыларына жауапты жұмыстарында табыс тіледі.

Жүздесу барысында Асыл дініміздің құндылықтары жайлы тәрбиелік маңызы зор насихат айтылып, еліміздегі жат ағымдар жайлы мағлұмат берілді. Сонымен қатар олардың көздеген жымысқы әрекеттері мен теріс пиғылдарына да кеңінен тоқталды.

Республикамызда ынтымақ пен бірлікті нығайту жайлы да сөз болды. Сондықтан да қазіргі таңда әрбір азаматтың уақыт талабына сай діни сауат та қажет екендігі әңгімеге арқау болды.

Сондай-ақ ішкі саясат бөлімінің басшысы М.Кәрімқызы діни заңдылықтар жайлы түсінік берсе, теолог Ә.Бауыржанұлы деструктивтік секталар мен олардың алдын алу жөнінде айтып берді.

Кездесу соңында тақырыпқа орай арнайы дайындалған бейнеролик көрсетілді. Медицина саласының мамандары көкейлерінде жүрген сауалдарын қойып, оларға имам жан-жақты жауап берді.

Осынау тағылымды кездесуге ақ халаттылар ризашылықтарын жеткізді. Бас дәрігер Қ.Смағұлұлы мәнді де мағыналы басқосудан ұмытылмас тағылым алғандықтарын білдіріп, насихат тобына шынайы алғысын білдірді.

ҚМДБ – ның Қостанай облысы бойынша
өкілдігінің баспасөз қызметі

Рудный индустриялдық институтының «Тау-кен металлургиясы» факультеті студенттерінің жатақханасында, Рудный қалалық «Нұр» мешітінің наиб имамы Бейсекеев Абзал студенттермен жүздесті. Кездесудегі негізгі мәселе қазіргі кездегі «діниэкстремизммен терроризмнің қоғамға зардабы» атты тақырыбта қозғалып, уағыз-насихат жүргізілді.

Сонымен қоса кері ағымның зиянынаналдын алып, одан қорғану үшін әлбетте діни сауаттылық екенін түсіндірді.Жиын бір жарым сағатқа созылып, ары қарай сұрақ-жауаппен жалғасты.Көкейлерінде қызықтырған сұрақтарға қанағаттанарлықтай жауаптарын алды. Менің ойымшақазіргі кезде жастардың дінге деген көзқарасы жақсы деп айтсақ артық айтқандық емес..