Палестина үкіметі Палестина мәселесін шешу үшін Халықаралық қоғамдастық, атап айтқанда, Ресейді, шұғыл шараларды қабылдауға шақырады, дейді РИА Жаналықтар. Мұндай өтінішті бүгін РФ-дағы Палестина елшісі Нофаль Абдель Хафиз жасады.
«Уақыт жылдам жүріп, уақыт тез өтеді, - деп дипломатиялық өкілі деді, - Халықаралық қоғамдастық, онын ішінде Ресей, осы аймақты босату үшін бастамасын мүмкіндігінше тезірек қабылдауға арналған”.
Онын ойынша, Палестина мәселесінің шешу негізі - халықаралық қоғамдастықтың шұғыл шаралар қабылдауы болып табылады. Сонымен қатар, Израиль 2 тәуелсіз мемлекет құру қажеттігін мойындауы керек.
Аса Мейірімді, ерекше Рақымды Алланың атымен!
Барлық мақтау күллі әлемдердің Раббысы Аллаға тән! Алланың игілігі мен сәлемі пайғамбарымыз Мұхаммедке (с.ғ.с.), оның отбасы мүшелеріне, сахабаларына және олардың ізінен ең көркем түрде ергендерге болсын!
Қадір түні араб тілінен аударғанда (ليلةُ القدر – ләйләтул-қадір) – қасиетті түн деген мағынаны білдіреді. Бұл түн Рамазан айының соңғы он күнінің бірінде болады. Осынау түн жайлы Құран Кәрімнің «Қадір сүресінде» баяндалған. Жасалған ғибадаттың мың айға, яғни сексен үш жылға тең болуына байланысты мұсылмандар Рамазан айының соңғы он түнін түгелдей құлшылықпен өткізуге тырысады.
«Қадір» сөзінің мағынасы
Құран Кәрімге түсініктеме жазған мәшһүр ғалым Ибн Кәсир «Қадір» сөзінің төмендегідей үш мағынасы бар екенін айтып өтеді:
«Қадір» сөзі «үкім түні» мағынасын береді. Осыған байланысты қадір түні дегенде Алланың тағдырды үкім ететін түні екендігін білуге болады. Бұл жердегі тағдыр ұғымы, әуелгі тағдырдың паш етілуі болатын. Өйткені Құран Кәрімде:
فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ
«Ол кеште барлық хикметті істер айырылады»,[1] - деп бұйырылған.
Қатада: «Бұл түнде келесі жыл істерінің тағдыры жазылады», – деді («Тафсир әт-Табари» 25/65).
«Қадір» сөзі «абырой, бедел» мағынасын береді. Яғни, қадір түні – ұлық және аса қадірлі түн дегенді білдіреді. Мұндай жоғары дәрежеге лайық болуының себебі, бұл түннің салмағы мың айдан да қайырлы. Бұл хақында Құранда:
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
«Қадір түні мың айдан да қайырлы»,[2] - деп баяндалады.
«Қадір» сөзі «сығылысу» мағынасын береді. Осыған байланысты зерттеуші ғалымдар қадір сөзі тарылу мағынасын да білдіреді деген жорамалдар жасаған. Өйткені бұл түні бүкіл періштелер жер бетіне түскеннен соң, жердің тарлығынан сығылысады. Бұл жайлы Құранда:
تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
«Періштелер және Жәбірәйіл (ғ.с.) осы түні Раббыларыңның рұқсатымен барлық іс үшін түседі»,[3] - деп баяндалады. Ислам ғұламаларының айтуына қарағанда, «сығылысудағы» мақсат «үлкен қайырлы істердің жүзеге асуы және Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Хира үңгірінде Жәбірәйіл (ғ.с.) алғашқы уахи түсіргенде, ардақты Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жаны сығылғандығы белгілі. Негізінде, Қадір сөзі осы үш мағынаны да қамтиды.
«Қадір» сүресінің тәпсірі
Жылына бір рет Рамазан айында келетін қасиетті қадір түнінің рухани салмағы орасан зор екені көпшілікке аян. Әйтседе, қалың бұқара қасиетті кешті ерекше ілтипат көрсетіп, ұлықтағанымен, Қадір түнінің тарихы мен мән-мағынасына терең үңіле бермейді. Алла Тағаланың кәләмі Құран Кәрімде қасиетті кеш хақында «Қадір» сүресінің бар екені белгілі. Ендеше, таным-түйсігімізді арттыру мақсатында осы сүренің түсіндірмесіне бір шолу жасайық.
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
«Расында, Біз Құранды Қадір түні түсірдік». Біз осы мұғжиза Құранды қадірі мен беделі үстем бір түнде түсірдік. Құранда осы қасиетті кітаптың рамазан айында түскендігі жайлы былай делінген:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِيَ أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
«Рамазан – адамдарға тура жол нұсқаушы, ақ пен қараны айырушы, бекем тұтынатын жолбасшы ретінде Құран түсіріле бастаған ай».
Ал Құранның Рамазан айының ішіндегі Қадір түнінде түскендігі жайында «Қадір» сүресінің бірінші аятында былай делінген:
إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
«Шынымен де Біз Құранды Қадір түні түсірдік».
Ибн `Аббас (р.а.) былай деген: «Алла Тағала Қадір түні Құранды толығымен және бірден «сақтаулы тақтадан» (ләухул-махфуз) «бәйтул-иззаға» (Ұлылық үйі) деп аталатын көктің астыңғы қабатындағы орынға түсірді. Ол жұлдыздар бататын жерде орналасқан еді. Ал бұдан кейін Алла Құранды Өзінің Пайғамбарына(с.ғ.с.) Жәбірәйіл (ғ.с.) періште арқылы бөлек-бөлек (түрлі жағдайларға байланысты) жиырма үш жыл бойы түсірді» («Тафсир әт-Табари» 2/144, «әл-Мустадрак» әл-Хаким 2/530 және «Тафсир Ибн Касир» 4/685. Хабардың сенімділігін имам әл-Хаким, хафиз Ибн Хаджар растаған). Сонымен қатар Құранның Қадір түнінде түсірілуі, дәл сол түнде түсіріле бастады деген мағынаны да береді. Өйткені, уахи алғаш рет Қадір түнінде түскен.
Басқа бір аятта Алла Тағала бұл жөнінде былай деді:
وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ ﴿٢﴾ إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُّبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ ﴿٣﴾ فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ ﴿٤﴾ أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا ۚ إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ ﴿٥﴾
«Айқын Кітаппен ант! Шын мәнінде оны құтты бір кеште түсірдік. Расында, Біз ескертушіміз. Ол кеште барлық хикметті істер айрылады. Бұл өз қасымыздан бір бұйрық. Расында елшілерді жіберушіміз»[4].
وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ
«Қадір түнінің не екенін білесің бе?». Қадір түні деген не? Қадір түнінен сен нені ұқтың? Бұл жерде сол түннің маңыздылығын көрсету мақсатымен айтылған. Яғни, қандай түн екендігін білдірмесек, оның қадірін біле алмас едің. Бірақ, оның қадірін де Біз білдірдік.
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
«Қадір түні мың айдан да қайырлы». Сол түні жасалған амалдар мен құлшылықтар және Хақ Тағаланың ризалығын алу жолындағы өзге де амалдар, Қадір түні болмаған мың айда жасалынған амал, сауапты істер мен жақсылықтардан әлдеқайда көп болмақ.
Қадір түні – сөзсіз ең қадірлі түн! Алла Тағала оны берекелі етіп, басқа түндерден ерекшеледі. Сондай-ақ осы түнді мың айдан да маңыздырақ (қайырлы) етті. Ал мың ай сексен үш жылға тең келеді екен. Есептесек, мың ай дегеніміз 83 жыл 4 айлық уақыт екен. Демек, Қадір түніндегі құлшылығымыз 83 жылдық ғибадаттың сауабына тең болмақ. 95 жылдық адам өмірін алсақ, оның 15 жылы балиғат жасы болып саналады, сонда толық 80 жыл өмір сүргені. Ендеше, адам өмірінде бір қадір түніне дөп келу, бүкіл өмірін құлшылықпен өткізгендей сауапқа кенелтеді[5].
تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
«Сол түні Раббысының рұқсатымен Рух пен періштелер әртүрлі іс үшін түседі». Сол түні жер бетіне Рух пен бірге періштелер түседі. Тәпсіршілердің басым көзқарасына қарай бұл аяттағы Рух – Жәбірәйіл (ғ.с.). Ал кейбір ғалымдар Рухты – өте алып періште деп жорамалдаған. Егер ол көктер мен жерді жұтса, оған бір шайнам ғана болар еді деп түсіндірген.
Бұл түні періштелер түсіп, жер бетінде береке орнайды, Алланың кешірімі нәсіп болады. Періштелердің жер бетіне түсуі, қадір түнінің маңыздылығын білдіреді. Сол түні періштелердің көп болатыны мына хадисте білдірілген: «Қадір түні рамазан айының жиырма жетінші немесе жиырма тоғызыншы түніне сай келеді. Бұл түні жерге түсетін періштелердің саны жер бетіндегі майда тастардан да көп болады».
Періштелер мұсылман үмметін аралап, қандай ғибадат жасағандарын, таң намазына дейінгі дұға-тілектерін тыңдап, амал дәптерлеріне мол сауап жазып тұрады. Жамандық азаятын, құлшылық пен игі істер көбейетін түн.
بِإِذْنِ رَبِّهِم – «Раббыларының рұқсатымен». Періштелер Хақ Тағаланың рұқсатынсыз, жарлығынсыз қанаттарын да қимылдата алмайды. Бірақ, бұл жерде осы істің аса маңыздылығына назар аударту мақсатымен айтылған.
مِّن كُلِّ أَمْرٍ – «Әр әмірден». Яғни, сол түні әмір берілген әрбір іс үшін деген сөз. Періштелер тек жақсылық жасап, жамандық атаулыға мүлде жоламайды. Олар жақсылық өлшемінде өмір сүреді. Соны білдіру мақсатымен былай дейді:
سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
«Таң рауандап атқанға дейін сол түн бейбітшілікке оранады». سَلَامٌ «Сәләм», яғни, бейбітшілік, есендік, амандық деген сөз. Ол – Хақ Тағаланың жіберген сәлемі. Періштелер мұсылмандарға сол түні сәлем беріп тұрады. Өйткені, періштелер түннен бастап, таң қылаң бергенге дейін, топ-топ болып жер бетіне түседі. Әр түскен топ сәлем бергендіктен таң ағарғанға дейін сол түні сәлем берулері толастамайды. Не болмаса, аяттағы «сәләм» амандық, саламат мағынасында берілген. Сол түні жер бетіне зиянды нәрселер түспейді. Түні бойы адамдарға пайдалы нәрселер түспек. Ол түн – амандық түні. Періштелер сол түні ешқандай жамандық пен азап түсірмейді.
هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ – «Сол түні таң бозарып атқанға дейін». Мұнда мұсылманға сол түнді Құранның түсе бастағанын, адамзатты қараңғылықтан нұрға бөлегенін ойлап, шынайы ынтамен Құран оқып, нәпіл және қаза намаздарын оқып, дұғамен өткізуі насихатталған. Алла Елшісі (с.ғ.с.):
مَنْ قَامَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِه
«Кім Қадір түнін иманмен және сауап тілеп, (намазда) тұрумен өткізсе, өткен күнәлары кешіріледі»,– дейді.
Ең кереметі осы түнді мың айдан артық еткен Құранның сол түні түсе бастауында жатыр. Мұсылманның міндеті – алдымен Құран оқуды үйреніп, одан кейін мағынасы мен тәпсірін меңгеріп сол білгендерімен амал ету. Одан кейін осы ақиқаттарды өзгелерге жеткізіп, олардың да тура жолға түсулеріне күш-қайратын жұмсауы қажет. Қадір түнін ғана қадірлеп, сол түнді ұйықтамай өткізіп, басқа түндерде Құраннан тыс ғұмыр кешу қате ұғым болып есептеледі.
Қадір түнінің ұлықтығы мен артықшылығы жайында
Құлшылық етіп сауапқа кенелуге ең ұтымды кезең – қадір түні. Ал адамның ең қорқынышты кезеңі қабірге орналастырылған кезі. Қадір түнін құлшылықпен өткізу, қабірдің жарқырап, нұрлануына жол ашады.
Әнас ибн Мәлік (р.а.) былай деп айтқан: «Рамазан келгенде, Алланың Елшісі (с.ғ.с.): «Расында, сендерге бұл ай келді! Онда мың айдан да қайырлы бір түн бар. Сонда кім ол түні бейқамдық танытса, оның барлық игілігінен құр қалады. Ал оның барлық игілігінен тек нағыз мақрұм адам ғана айырылып қалады!», – деп айтты»[6].
Қадір түні өзінің осындай атауын Ұлы Алланың алдындағы алатын ұлы дәрежесі мен басқа күндер мен түндердің алдындағы артықшылығы үшін және бұл түні адамдардың өмір мерзімі мен несібелері, жыл бойы орын алатын нәрселер тағдырға жазылатындығы себепті алған[7].
Алланың Елшісі (с.ғ.с.) былай деген: «Шын мәнінде, Қадір түні жер бетінде періштелер ұсақ тастардан да көп болады»[8].
Хафиз Ибн Ражаб: «Ей, өз өмірін ешбір игілікке қол жеткізбей өткізген адам! Қадір түнін жіберіп алғандарымды қайта толықтыру үшін қолданамын, өйткені бұл түн тұтас өмірге тең келеді ғой!»[9], – деп айтқан.
Қадір түні бар ынтамен құлшылық ету жайында
Алла Тағала адам баласын Өзіне құлшылық етсін деп жаратқан. Олай болса, Ислам ғұламалары қасиетті Қадір түнінде Аллаға жақындататын төмендегідей амалдарды жасаған абзал деген.
1. Бұл түнде Алланың рызашылығы үшін ғибадат жасап, намаз оқып, құлдық сезімдерімізді арттыруымыз керек.
2. Құран Кәрім оқылып, тыңдалып, түсінуге ынта қойылып, Құран Кәрімге сүйіспеншілік пен байланыстар орнатылуы тиіс.
3. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) салауат айтып, оның шапағат етуінен үміттеніп, оның үмметінен болғанымызды саналы түрде сезініп, оның жолын берік ұстануымыз шарт.
4. Уағыз-насихат тыңдап, сұхбаттар құрып, күнделікті күйбең тіршілік барысында жүрекке түскен кірбіңді жуып-шайып, көңілге ұялаған кір мен күмәннан арылуыға тиістіміз.
5. Қадір кешінің маңызына байланысты және Қадір түніне қатысты жеткілікті мағлұмат беретін дін адамдарымен сұхбат құру керек. Әсіресе, адам өз-өзімен сұхбаттасып, қателіктерін танып, кемшіліктерін жоюға күш салуға, адамдармен достық қарым-қатынасын күшейтуге, бірлік пен біртұтастықты арттыруға мән беруі тиіс.
6. Тәубе мен истиғфар жасап, өз нәпсісін есептен өткізіп, қателік жасаудан сақтанып, қайырлы істерді жасауға құштар болуы шарт.
7. Алланы зікір етіп, Ұлы Жаратушының шексіз құдіретімен жоқтан бар болған жаратылыстың сырларына ой жүгіртіп, Алланы еске алумен жүрекке тыныштық ұялатуға барынша әрекет жасап, иманымызды күшейтуіміз қажет.
8. Жиі-жиі дұға жасауымыз керек. Өйткені, дұға адамды Ұлы Жартушыға жақындататын дәнекер десек болады.
9. Қадір түнінің күндізін де бейне кеш секілді өткізу ләзім. Осылай болған болса, мүбәрак түннің рухтарға төккен шұғыласы сіңімді болып, жүректің қақ төрінен орын алары сөзсіз.
10. Бұл Қадір түнінің құрметіне Раббымыздан бүкіл мұсылмандардың күнәларының кешірілуін тілеуіміз керек. Қадір түнінің жақсылыққа мұрындық болуын, достық пен бауырмашылдықты арттырып, Ислам әлемінің біртұтастығын және күллі адамзатты апаттардан сақта деп тілеуіміз шарт.
Алланың Елшісі (с.ғ.с.) былай деді: «Кім Қадір түнін Алланың сауабына иман келтірген және үміт еткен күйде намаз оқып өткізсе, оның алдыңғы күнәлары кешіріледі»[10].
Айша (р.а.) Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) былай деп сұрағаны баяндалады: «Уа, Алланың елшісі, егер мен Қадір түнінің басталғаны туралы білсем, не айтуым керек?» Ол: «Уа, Алла, расында, Сен –Кешірімдісің, кешіруді жақсы көресің. Мені кешіре гөр!», – деп айт»[11], – деді.
اللَّهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ كَرِيمٌ، تُحِبُّ الْعَفْوَ، فَاعْفُ عَنيِّ
Осы хадистерді атап болған соң, хафиз Ибн Ражаб былай деді: «Суфьян әс-Саури: «Қадір түні дұға ету мен үшін намаз оқудан да сүйіктірек», – дейтін. Суфьян әс-Сәуридің айтпақшы болғаны: көп дұға ету, дұғасы жиі айтылмайтын намаздан артық. Алайда егер адам намаздан кейін Құран оқып, дұға жасайтын болса, онда әрине, бұл жақсырақ. Рамазан айында Пайғамбар (с.ғ.с.) түнгі намаздарды оқығанда, Құранды мәнерлеп оқып, Алланың мейірімі мен кешірімі туралы аяттарына жеткен уақытта, Алладан мейірімділік пен мағфират жасауын тілейтін, ал азап туралы аяттарды оқыса, Жаратушы Иеден пана сұрайтын. Осылайша Алла Елшісі (с.ғ.с.) намаз бен Құранды, дұға мен зікірді біріктіре отырып жасаған! Бұл Рамазан айының соңғы он түнінде және басқа түндері жасалатын ең жақсы әрі ең кемел іс болып табылады[12].
Қадір түнінің қай түнге сәйкес келетіндігі турасында
Қадір түнінің нақты күні жөнінде ғалымдар арасында көптеген пікірлер айтылған. Алайда олардың барлығы Қадір түнінің Рамазан айының соңғы он түндерінің бірінде екендігіне бірауыздан келіскен.
Ол туралы Әбу Саъид Әл-Худри (р.а.), Алла Елшісінің (с.ғ.с.) былай дегенін айтты:
الْتَمِسُوهَا فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي تَاسِعَةٍ تَبْقَى ، فِي سَابِعَةٍ تَبْقَى ، فِي خَامِسَةٍ تَبْقَى
«Оны Рамазан айының соңғы он түндерінің әр тақ түнінен іздеңдер!»[13].
Айша анамыз (р.а.), Алла Тағала оған разы болсын, былай деді: «Рамазанның соңғы он түні кіргенде пайғамбар (с.ғ.с.) түндерді (намазда тұруымен) тірілтетін. Отбасын да (құлшылыққа) оятатын. Білегін сыбанып кірісетін еді»[14].
Ғұламалардың негізге алынатын сөзі бойынша, Қадір түні Рамазанның жиырма жетінші түні саналады. Убай ибн Кағб, былай деді:
وَاللَّهِ لَقَدْ عَلِمَ ابْنُ مَسْعُودٍ أَنَّهَا فِي رَمَضَانَ وَأَنَّهَا فِي لَيْلَة سَبْعٍ وَعِشْرِينَ وَلَكِنْ كَرِهَ أَنْ يُخْبِرَكُمْ فَتَتَّكِلُوا
«Аллаға серт! Ибн Масғуд (р.а.) оның Рамазанның жиырма жетінші түнінде екенін біліп қойды. Бірақ босап кетулеріңнен қорқып, оны сендерге білдіруді жек көрген болатын»[15].
Сондай-ақ имам Ахмад сахих хадисте Ибн Омардан (р.а.) жеткізеді:
مَنْ كَانَ مُتَحَرِّيًا فَلْيَتَحَرَّهَا فِي لَيْلَةِ سَبْعٍ وَعِشْرِينَ
«Кім оны іздесе, жиырма жетінші түні күтсін».
Имам Әбу Иса әт-Тирмизи: «Пайғамбардан (с.ғ.с.) Қадір түні рамазан айының жиырма бірінші, жиырма үшінші, жиырма бесінші, жиырма жетінші және соңғы түніне сай келгені жеткен»[16].
Әл-Музани және Ибн Хузайма сынды имамдар осы тақырыптағы хабарлардың барлығын жинап: «Қадір түні әр жыл сайын ауысып тұрады!»[17], – деген.
Осы пікірді хафиз Ибн Хажар да таңдаған. Ол былай деген: «Ең дұрыс пікірге сәйкес, ол (Қадір түні) Рамазанның соңғы он түндерінің бірі болып табылады әрі тақ түнге сай келеді. Оның үстіне, бұл тараудағы хадистерден анық болып отырғандай, ол әр жыл сайын әртүрлі күндерге сай келеді»[18].
Қадір түнінің нақты қай түн екенін тек Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ғана білген. Алайда әр істі белгілі бір хикметпен жаратқан Алла Тағала Елшісіне (с.ғ.с.) оны ұмыттырған.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : أُرِيتُ لَيْلَةَ الْقَدْرِ ثُمَّ أَيْقَظَنِي بَعْضُ أَهْلِي فَنُسِّيتُهَا فَالْتَمِسُوهَا فِي الْعَشْرِ الْغَوَابِر
Әбу һұрайрадан (р.а.) жеткен хадисте Алла Елшісі (с.ғ.с.): «Түсімде Қадір түні маған білдірілді. Бірақ жақындарымның біреуі мені оятқанда, әлгі уақытты сол мезет ұмытып қалдым. Оны Рамазан айының соңғы он күнінен іздеңдер»,-деген.
Ибн Аузағи (р.а.) және Суфян ибн Ғуяйнаның (р.а.) риуаятында: «Ант етемін, мен Қадір түні Рамазан айының жиырма жетісі екенін білемін, өйткені Расулуллаһ(с.ғ.с.) бізге сол түні ұйықтамауды бұйырған»,-делінген.
Жалпы алғанда бұл хадистер рамазан айының соңғы он күнінде, оның ішінде тақ санды күндерде, тіпті айдың жиырма жетісінде делінген. Бұл да пенденің Алланың разылығына жеткізетін істерді істеуге, түндерді іздеуге қызықтырады. Алайда мұсылманның тек осы күні ғана сауапты істерді істеп басқа күндерді босқа өткізуге болады деген сөз емес. Ғалымдардың айтуынша, Қадір түнінің нақты күні белгісіз болуының даналығы, мұсылмандар тек осы күнгі құлшылықтарына ғана сенім артып қоймай, Рамазан айының соңғы он түндерінің барлығын құлшылықта өткізулері үшін бұл түнді жасырып қойған. Сондықтан мұсылман баласы барлық күндерін осы қадір түні секілді маңызды санап, дұға-тілекпен, құлшылықпен өткізсе, қадір түнін дәл табуы мүмкін.
Қадір түнінің белгілері жайында
Әбу Ибн Каъб (р.а.) Пайғамбардың (с.ғ.с.) былай дегенін айтты:
وَأَمَارَتُهَا أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ فِي صَبِيحَةِ يَوْمِهَا بَيْضَاءَ لَا شُعَاعَ لَهَا
«Ол күннің таңында күн аппақ болып шығады және сәулелері болмайды»[19].
Ъибада ибн Ас-Самит (р.а.) Пайғамбардың (с.ғ.с.) былай дегенін айтты:
لَا حَرَّ فِيهَا وَ لَا بَرْدَ إِنَّهَا سَاكِنَةٌ صَاحِيَةٌ و قَمَرَهَا سَاطِع
«Ол түн ыстық та, суық та болмайды. Сондай-ақ ол тыныш әрі бұлтсыз болады. Ол түнгі ай жарық болады»[20].
`Убада ибн Самиттен Алланың Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) Қадір түнінің белгілері туралы былай деп айтқаны жеткізіледі: «Қадір түні тұнық әрі жарық болып, айдың өзі бейне бір нұрға толы болады. Ол түн, суық та ыстық та емес, тыныш та жайлы болып,таң атқанша жұлдыздардың ағып түсуіне тиым салынады. Бұл түннің тағы бір белгісі, таңертең күн сәулесі, толған ай секілді түзу болып шығады әрі шайтандарға күнмен бірге жарыса шығуларына рұқсат етілмейді»[21].
Бірақ Рамазанның соңғы он түндерінде Аллаға шынайы ықыласпен және дұрыс құлшылық еткен әрбір мұсылман Қадір түні жасалған құлшылық үшін уәде етілген ұлы сыйын алады, тіпті егер ол оның дәл қай түні өтіп кеткенін білмей қалған болса да!
Иә, шынында да, Қадір түні атына заты сай, адамзат баласының келешегі үшін аса Қадірлы һәм маңызды. Хақ Тағала адам баласына шайтанның арбауына тез көнетін нәпсіні берік сынап, өзінің аса мейірімділігімен бұл тығырықтан сытылып шығатын даңғыл жолды да меңзеген. Ол даңғыл жол – қасиетті Қадір түні тәубеге келіп, ықыласты түрде кешірім сұрап, жан-тәнімен Хаққа жалбарынып, болашағына зор үміт артып, Тәңірінің жасыл бақтары бар жұмағына жетелейтін рақым жолы. Лайым, осы жол – барша адамзатқа нәсіп болғай!
Асылхан Түсіпбеков,
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша өкілі
[1] «Дұхан» сүресі, 4-аят.
[2] «Қәдір» сүресі, 3-аят.
[3] «Қәдір» сүресі, 4-аят.
[4] Духан сүресі, 2-5 аяттар.
[5] http://muslim.kz/kk/article/27-qadir-tuni-qandai-tun.html
[6] Ибн Мәжаһ 1/289. Хадистің сенімділігін хафиз әл-Мунзири растаған.
[7] «Тайсируль-Карими-р-Рахман» 1017.
[8] Әт-Таялиси 2545, Ибн Хузайма 2/223.
[9] «Ләтаифул-мә’ариф» 191.
[10] Әл-Бухари 38, Муслим 760
[11] Әт-Тирмизи, Ибн Мәжаһ, әл-Хаким. Имам Әбу `Иса әт-Тирмизи, әл-Хаким хадисті сахих деген. «Сахих әл-жәми’» 4423
[12] «Ләтаифул-мә’ариф» 204.
[13] Имам Бұхари 2017, Имам Мүсілім 1169.
[14] Имам Бұхари.
[15] Имам Бұхари, Имам Мүсілім.
[16] «Сунан әт-Тирмизи» 1/372.
[17] «Сахих Ибн Хузайма» 3/329.
[18] «Фатхул-Бари» 4/326.
[19] Ахмад, Мүсілім, Әбу Дәуд және Ат-Тирмизи жеткізді.
[20] Ахмад жеткізді
[21] Ахмад 5/324. Хафиз әл-Хайсами «Мәжма’у-з-зауаидте» бұл хадистің барлық жеткізушілері сенімге лайық екенін айтқан, ал хафиз Ибн Кәсир иснадын хасан деп атаған. «Тафсир Ибн Кәсир» 4/255.
Асылхан қажы ТҮСІПБЕК,
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша өкіл имамы
Пайғамбарымыз Мұхаммед (صلى الله عليه وسلم): «Қасиетті Рамазан айында ораза ұстаған адамға екі түрлі қуаныш бар: біріншісі ауыз ашқан кезіндегі қуаныш, екіншісі ұстаған оразасы үшін қияметте Раббысынан алған сауабы үшін қуаныш», - деген. Ал, осы қасиетті айда ораза ұстаған адамды қуантқан адамның сауабы қандай екенің тек Бір Жаратушы Алла ғана білері сөзсіз...
Күллі мұсылман осы айда Пайғамбарымыздың (صلى الله عليه وسلم) мына бір мүбарак хадис шәрифіне амал етуге тырысады: «Кімде кім бұл Рамазан айында ораза ұстаған адамға ауызашар берсе, күнәлары кешіріледі. Сол аузы берік адамның алған сауабындай сауап алады және ораза ұстаған адмның сауабы кемімейді». Осы хадиске амал жасап, «Костанайские минералы» АҚ басқарма төрағасы Ербол Сапарбайұлы туған туысқандарымен мешітке келуші барша қауымға ауызашар берді. Алла Тағала қасиетті айда ораза ұстаған жанды куандырғанды мол сауаппен қуандырып жәннәтпен сүйіншілесін.
ҚМДБ-ның Қостанай облысындағы өкілдігінің
баспасөз қызметі
Қасиетті Рамазан айында, республикалық Астана қаласының 17 жылдығымен Қазқ хандығының 550 жылдығының құрметіне Жітіқара қаласындағы «Асбест» мәдениет сарайының алаңында жас өспірім балалар арасында «Асық атудан» қалалық турнир өтті.
«Асық ату» ұлттық ойынның тарихы үш мың жылдан асып түседі. Бұл ұлттық ойынның өз өзектілігін жойылмауына ауданымыздың тұрғыны Омаров Тишібай ақсақалдың еңбегі зор. Немерелері Азат, Бекзаты үйретіп №4 шағын ауданында тұратын жас өспірім балаларды ұлттық ойынға баулып үйретті.
Бұл мерекелік іс шара Керей, Жәнібек, Бұрындық, Қасым, Тәуекел, Есім, Ақназар (Хақназар), Жәнгір, Тәуке, Абылай хандардын Қазақ хандығының мемілекетімен жерінің тұрақтылығы үшін және халқының амандығы мен азаттығы үшін ереулі еңбек еткенкендіктері ескеріліп, «Естай Есжанов» атындағы №9 қазақ орта мектебінің 6 сынып оқушысы, «Заман» радиосының «Кешжарық балақай», «Мен қазақпын» бағдарламаларының жүргізушісі Азат Азаматұлы Омаров астана күніне арнаған өзі жазған өлен жолдарымен бастады.
Азат Азаматұлы жиылған қауым алдында:
Атамыз біздін Нұрсылтан
Астананы салдырған.
Қазағымның тарихын
Мәнгі атын жаздырған.
Қазақ елі төрінде,
Сарыарқадай жерінде,
Жарқырайды Астанам,
Тұрғандай болып көрмеде.
Жағасында Есілдін,
Ғарышқа бой көтердін.
Туған күнін жас қала,
Алтысығой шілденің.
Біз бақытты баламыз
Бейбіт елде тұрамыз.
Құтты болсын басқала
Туған күнің Астана.
-деп сөз бастап турнир басталды.
Ұлттық ойын бұл түрінен өткен спорттық шараға мектеп жасындағы 10 бала қатысты. Тартысты өткен сайыс нәтижесінде 5 жасар Жалғасов Ислам І орын; Даушев Темірлан ІІ орын; Төрезат Әлфараби ІІІ орынды жеңіп алды. Сонымен қатар Жайлюбаева Гүлназ және Омаров Азат ынталандыру сыйлығына йе болды. Балалар марапаттау қағазымен марапатталып қаржылай сыйлыққа йе болды.
Айта кетейік, жарысқа Жітіқара аудан әкімінің орынбасары Айсабаев Есбол Есетұлы, «Жітіқара ауданы әкімдігінің дене тәрбиесі және спорт бөлімі» ММ әдіскері Игорь Диркс қатысып төрелік етті. Асық ату сайысына Жітіқара аудандық «Ержан Тәтішев» мешітінің Бас имамы Сабыржан Зейнелғабиденұлы демеушілік етті.
ҚМДБ-ның Қостанай облысындағы өкілдігінің
баспасөз қызметі
Мешіттегі қайырымдылық акциясы
Рамазан қасиетті де, ізгілікті ай. Ораза кезінде қолдан келсе көмекке мұқтаж жандарға қол ұшын беріп, көп балалы отбасыларды қолдағанға не жетсін.
Мұны жете түсінген облыстық Марал ишан мешітінің бас имамы Асылхан қажы Түсіпбек пен «Зекет» қорының облыстағы өкілі Жақсылық қажы Ғайсиннің тікелей ұйымдастыруымен Астана күні мерекесінің қарсаныңда қайырымдылық акциясы ұйымдастырылды.
Ол жоғарыда аталған облыстық мешітте өтті. Онда өңірдегі бір топ кәсіпкерлердің демеушілігімен екі тонна ұн әрбір көмекке мұқтаж жандарға 10 келіден таратылды. Олардың арасында түрлі ұлттардың өкілдері болды.
Ұнды жұртшылыққа берер кезде орыс шіркеуінің өкілдері де қатысты. Міне, осының өзінен біздің өңірде дін қайраткерлерінің арасындағы достық пен ауызбірлік, ынтымақ жылдан – жылға артып келе жатқандығын байқау қиынға соқпайды.
- Біз көпұлтты мемлекетте тұрамыз. Еліміздегі барлық жетістіктер мен табыстар халықтар арасындағы ауызбірліктің арқасы. Рамазан өте адамгершілік тұрғыдан алғанда да нағыз татулықтың, парасаттылықтың, мейіріміділіктің нышандарын айқын көрсететін ай деп түсінемін.
Біздің бүгін жүзеге асырған ізгілікті ісіміздің орындалуына облыстағы ұн өндіретін яғни, диірмендері бар азаматтардың қолдауына шексіз риза болдық. Өздеріңіз де куәсіздер, қаншама қамқорлыққа зәру жерлестеріміз шынайы алғысын білдірді , - дейді облыстың бас имамы Асылхан Түсіпбек.
Шынында өткен жұма мешіттің айналасы халыққа лық толды. Ұнға ие болған кісілердің жүзіндегі қуанышты көрсеңіз. Олардың арасында еңкейген қарт та, мүгедектер арбасында отырған кісілер де болды.
Осы акцияны ұйымдастырушылардың айтуына қарағанда, алдағы уақытта да мешіттің қоймасы азық – түлікпен молая түспек. Жиналған тауарлар бірінші кезекте әрқашанда қолдауға мұқтаж жандарға таратылып берілмек.
ҚМДБ-ның Қостанай облысындағы өкілдігінің
баспасөз қызметі
Қоғамда өз орнын таппай, жұмыссыз жүріп, психологиялық дертке ұшыраған, отбасында өзіндік орны жоқ кейбір жандар дұрыс діни ақпарат алмай, оғаш әрекеттерге жол беруде. Жиһадты желеу еткен содырлар мен бұзақылар жалған сенімнің арбауына еріп, адам қанын төгуден қаймығатын емес. Діни сенімі әлсіз, діни білімі таяз, ұстанымы белгісіз, мақсаты айқын емес кейбір азаматтар Ирақ пен Сириядағы соғысқа қатысуды «парыз» санап, Ислам атына кір келтіруде. Осы оқиғаға орай, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Жоғарғы Төралқа мүшелері, Ғұламалар Кеңесі арнайы мәлімдеме жасаған болатын. ҚМДБ мәлімдемесінде қантөгіске қатысқан Қазақстан азаматтарының шектен шыққан басбұзарлық әрекеті қатаң айыпталды.
Исламда бір адамды жазықсыз өлтіру – бүкіл адамзатты өлтіргенмей бірдей. Алла Тағала қасиетті Құранның «Мәида» сүресінің 32-аятында: «...Жер бетінде бұзақылық жасамаған бір адамды өлтірсе, шән мәнінде, ол адамдардың барлығын өлтіргендей болады...» деген.
Жалған хадистерді бетперде еткендер жұртты жиһадқа үндеп, сыртқы күштердің ойлап тапқан саяси сценарилерінің құрбанына айналуда. Сорақысы сол, олар қыз-келіншектерді «жыныстық жиһад» жасауға мәжбүрлеп, жұмақты уәде етеді.
Соқыр сеніммен өзге елдің ішкі мәселесіне араласып, саяси соғыстарға қатысу – мұсылманшылыққа жат, шариғатқа қайшы. Шындығында, кез-келген соғысқұмар адамның ашқан соғысы жиһадқа жатпайды. Негізінде, мұндай бас-көзсіз озбырлық іс-әрекеттер мәселені шешпейді. Керісінше, қиындатып, шиеленістіре түседі. Қазіргі таңдағы ең үлкен жиһад – сауатсыздықпен күрес. Пайғамбарымыз (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын): «Үлкен жиһад – өз нәпсіңмен күресу», – деген.
Адамның өзінің бойындағы жаман мінез-құлықтармен күресуі – жиһад жасаған болып саналады. Бір күні пайғамбарымыз Мұхаммед (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын) Табук жорығынан қайтып келе жатып: «Кіші жиһадтан (жорықтан) үлкен жиһадқа (нәпсі күресі) оралдық», – деген.
Тағы бір хадисте: «Біреуді жеңген мықты емес, ашу үстінде өз-өзіне ие болған адам мықты», – делінген. Ал әл-Хасан әл-Басри тәлімді тұжырымды сөзінде: «Жиһадтың ең абзалы – нәпсімен күресу», – деген екен.
Нәпсісін, қалауын, жаман мінез-құлқын өз ақылына жеңдірген адам, міне, сол пенде парасатты, күшті адам саналады. Жиһад дегеніміз – осы. Кейде өз бауырларымыздың кішкентай кемшілігін кешіре алмай, дауласып жатамыз. Кешірім, мейірім жолын ұстануға ішкі тәкаппарлық дертіміз, асау сезіміміз дес бермей жатады.
Қасиетті кітабымыз Құранда «Шамс» сүресінде: «Сонда оған (яғни нәпсіге) жамандық әрі тақуалық қабілетін бергенге серт. Расында нәпсісін тазартқан кісі құтылды да. Әлде кім оны кірлетсе қор болды», – делінген.
Абай атамыз өзінің өнегелі өлең-жырларының бірінде былай деп жырлайды:
«Бойдағы мінді санасам,
Тау тасынан аз емес.
Жүрегімді байқасам,
Инедейін таза емес».
Әркім өз бойындағы кемшіліктермен күресе білуі керек. Расында, адам өзіне сыншыл болмай, яғни өзін түзетіп алмай, өзгені ізгілік, имандылық жолына бастай алмайды.
Зайд бин Арқам (р.а.) атты сахаба пайғамбарымыздың (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын): «Аллам, мен Сенен әлсіздік, жалқаулық, кәрілік, қорқақтық, сараңдық атаулыдан және қабір азабынан сақтауыңды сұраймын. Иа, Алла, нәпсіме тақуалық бер. Нәпсімді пәкте. Расында Сен ең жақсы пәктеуші затсың. Сен жанымның Иесісің. Аллам, мені тақуалығы жоқ жүректен, тойымсыз нәпсіден, пайдасыз ілімнен, қабыл болмайтын дұғадан сақтауыңды сұраймын», – деген дұғасын жеткізген.
Ислам ғұламалары нәпсіні жақсылыққа тәрбиелеуде төрт тәсілді негізге алуға кеңес берген. Біріншісі – ұстаздан білім алу, екіншісі – діндар, шыншыл, ізгі адаммен дос болу, үшіншісі – адамдардың айтқан сынынан сабақ алу, яғни кемшілікті әрдайым түзетуге тырысу, төртіншісі – қоғаммен, адамдармен тығыз байланысты болу, көппен бірге болу.
Әбу Зарр (р.а.) риуаят еткен өсиетті сөзінде пайғамбарымыз Мұхаммед (Алланың оған салауаты мен сәлемі болсын): «Кімде-кім көпшіліктен бір сүйемдей болса да ажыраса, мойнындағы Ислам жібін шешіп тастағаны», – деп, көпшілікпен болудың маңыздылығын айтқан. Асыл діннен қуат алған халқымыз: «Көппен көрген ұлы той», – деп, ұрпақты ұйымшылдыққа тәрбиелеген.
Ислам діні қоғамда тыныштық, әділдік, бірлік болуын көздейді. Мұсылман үмбетін ұйымшылдыққа тәрбиелейді.
Біз, имам-молдалар Қазақстан азаматтарын ынтымағы ыдыраған елдердегі саяси даулар мен арандатулардың құрбаны болмауға шақырамыз.
Алла Тағала елімізді, жерімізді әртүрлі бүлік әрекеттерден сақтағай!
Асылхан қажы ТҮСІПБЕК,
ҚМДБ-ның Қостанай облысы бойынша өкіл имамы
Ақорданың баспасөз қызметі өзінің Инстаграм желісіндегі парақшасында «Елбасының Рамазан айында Астанада берген ауызашар кеші» деген атаумен бейнематериал жариялады.
«Ел басқарған адам ретінде сол қасиетті жерлерге бардым. Ең бірінші еліміз аман, жұртымыз тыныш болса екен, қазақтың маңдайына бақ орнаса екен деп мен де тілек тіледім», - деді Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев ауызашар кешінде сөйлеген сөзінде.
kazinform.kz
Рамазан айы мейірімділік пен ізгіліктің айы. Сондықтан да болар, Қостанай аудандық « Маңдай батыр» мешітінің бас имамы Азамат Мырзақанов Ораза кезінде қайырымдылық шараларына ерекше көңіл бөлуде.
Ол жуырда ғана облыстық балалар үйінде болып, ондағы тәрбиеленіп жатқан ұл мен қыздармен жүздесті. Әңгіме барысында Рамазан айы жөнінде жан-жақты мағлұмат берді.
Сондай-ақ өзі басқаратын мешіттің атынан оларға арнайы дастархан жайып, тәтті тағамдар ұсынды. Баланың аты бала емес пе. Жүздері бал-бұл жанған бүлдіршіндер өздеріне көрсетілген құрмет пен сый-сыяпатқа ерекше риза болды.
Осы арада бір тоқтала кетер жай, бұл бас имам Азаматтың тарапынан жасалып отырған алғашқы қамқорлық емес, бұған дейін де талай рет жетім балалар үйінде болып, ертеңіміз болып табылатын балдырғандардың маңдайларынан сыйпаған-ды.
ҚМДБ-ның Қостанай облысындағы өкілдігінің
баспасөз қызметі
Аудандық «Мүгедектерге арналған Жітіқара өңірлік оңалту орталығы» ММ емделушілерінің қатысуымен аудандық мешітте кездесу өтті. Кездесу барсында мешітіміздің бас имамы уағыз насихат айтты. Кездесуге келген өзге дін өкілдері қасиетті Рамазан оразасы жөнінде бір-қатар сұрақтарын қойып, сауалдарына жауап алды.
ҚМДБ-ның Қостанай облысы
бойынша өкілдігінің баспасөз қызметі
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бір адам осы айда аузы берік бір адамға ауыз аштырса, күнәлары кешіріледі. Ораза ұстағанның сауабындай сауап алады»,-дегенде, сахабалардың кейбіреулері ораза ұстаған жанға ауыз аштыратындай жағдайлары жоқтығын айтады. Сонда оларға: «Бір құрмамен ауыз аштырғанға да, тек сумен ауыз аштырғанға да, аз ғана сүтпен ауыз аштырғанға да осы сауап беріледі»,-дейді (Бәйхақи риуаяты).
Мешітіміздін ақсақалы, ауданымыздың құрметті азаматы Рамазан қажы Дүйсекұлы балаларымен Ұлы Жаратаушы Алла Тағаладан сауап алу ниетімен мешітке келуші барлық жамағатқа ауызашар берді. Алла Тағала Рамазан қажының отбасына береке берсін! Тілеген барлық тілектері қабыл болсын!
ҚМДБ-ның Қостанай облысы
бойынша өкілдігінің баспасөз қызметі
Миләди
Хижри
